آیین وفاداری

کیهان کلهر، هنرمند برجسته ایرانی که سال‌هاست خارج از ایران زندگی می‌کند اما نگاه نکته‌سنج و تیزبینی به وقایع داخل کشور دارد، امروز 53 ساله می‌شود؛ مردی که ساز به‌ظاهر نحیف کمانچه را به دست گرفت و سر از مشهورترین سالن‌های کنسرت جهان درآورد. کلهر، امروز در موسیقی مستقل جهان به‌عنوان وزنه مهمی از خاورمیانه مطرح است که نامش روی جلد هر آلبومی، بسیاری را تهییج  می‌کند.
کلهر کمانچه می‌کشد و موسیقی ردیفی و محلی می‌نوازد. جدای از اینکه شاه‌کمان را بر‌اساس کمانچه برای خودش طراحی کرده اما درنهایت هم ربع پرده و گوشه‌ها و مقام‌های خودمان را می‌نوازد و شاید با وجود نغمه‌های زیبای سازش، برای خیلی‌ها سؤال باشد که چرا کلهر چنین جایگاهی در جهان کسب کرده است؟
کلهر در اندک گفت‌وگوهایش بر حفظ اصالت این موسیقی تأکید بسیار دارد و حتی یکی از مخالفان جدی ورود هارمونی به موسیقی ایرانی است. او تأکید می‌کند که «هموفونیک» بودن این موسیقی ویژگی او است و نه نقطه‌ضعف آن. وقتی صدای ساز کلهر را گوش می‌کنیم، ریشه‌هایی در سنت می‌بینیم اما بعید است کسی کلهر را یک موسیقیدان سنت‌گرا بداند. همان موتیف ساده ولی جالب‌توجهی که برای فیلم لانتوری ساخته و نواخته کافی است تا مخاطب بداند که با یک مرد سنت‌گرا مواجه نیست اما چرا کلهر در تمامی مصاحبه‌های اخیرش بر حفظ و آموزش صحیح موسیقی ملی خودمان تأکید داشته و این چه نسبتی با جهانی‌شدن نغمه‌های حیرت‌انگیز او دارد؟
کیهان کلهر پیرو سنت بزرگانی همچون درویش‌خان و صباست. امروز از دوران پایان قاجار و پهلوی اول، ما چند نام بزرگ را در خاطره تاریخی‌مان داریم. قطعا درویش‌خان و کلنل وزیری، دو هنرمند برجسته از آن دوران هستند. وزیری فرنگ‌رفته می‌خواست با رفتن به سمت هارمونی و بحث ارکستراسیون به شیوه موسیقی کلاسیک اروپایی، فصل جدیدی برای موسیقی ایرانی رقم بزند و درویش‌خان -که برخورد محبت‌آمیزی با وزیری داشت و حتی پس از خطابه مشهور و جسورانه وزیری همچنان لطف و مهرش را از او دریغ نکرد- تمام بحثش موسیقی ایرانی و حفظ اصالت آن بود اما آیا درویش‌خان با موسیقی غربی آشنایی نداشت؟ نه، این‌گونه نبود، او حتی مارش و والس هم ساخته است. اصلا شناخت او از موسیقی غربی باعث می‌شود سفارت انگلیس در مقابل اعتمادالسلطنه به او امان بدهد. امروز وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، آنچه از درویش‌خان به‌عنوان میراث باقی‌مانده، تحفه‌ای همچون فرم «پیش‌درآمد» است و آنچه از وزیری باقی‌ مانده، تعداد زیادی اثر بوده که از آنها، چند قطعه مثل «دختر ژولیده» محبوب عوام و خواص مانده و به سنت‌های پیشین خودش وفادار است. از جنبه تئوریک آنهایی که در بسط مرزهای ردیف در قالب خود ردیف سعی می‌کردند، ظاهرا موفق‌تر بودند؛ جلیل شهناز، کسایی، مشکاتیان و... آن سوی دیگر ردیف که آوانگاردها زیر بیرقش را گرفته بودند، به این اندازه موفق نبود و در موسیقی امروز هم که جریان دومی تقریبا روی مدار «شلنگ تخته» پیش می‌رود. کیهان کلهر در ادامه نسلی است که از درویش‌خان تا شهناز، کسایی و بهاری را در خود جای می‌دهد، در ادامه نسلی است که نوآوری و قدرت نغمه‌هایشان در پنجه‌هایشان خلاصه می‌شد. کلهر در آخرین مصاحبه‌اش در بحث سنت می‌گوید: «سنت در موسیقی همانند زنجیری است که تمام حلقه‌های آن به هم متصل هستند؛ از این‌رو، حتی اگر متفاوت ساز بنوازید، مشخص است که کدام حلقه این زنجیر پیش از شما بوده و حلقه منطقی بعد از شما چه خواهد بود. موسیقی تغییر می‌کند اما باید وابسته به ریشه باشد و ریشه کار هم مشخص است. اگر آن ریشه وجود نداشته نباشد، همین که دست به ساز ببرید، مشخص می‌شود که آیا به آن زنجیره متصل هستید یا خیر.»
کیهان کلهر در نهایت، همانی است که موسیقی ایران در دوران پس از مدرن خود به آن احتیاج دارد، گستره نگاهش را از ردیف بسط داده و به جهان رنگین موسیقی نواحی ایران هم نظر دارد و درعین‌حال، ساختارهای الگو در موسیقی ملل را هم خوب می‌شناسد. بیراه نیست او را بزرگ‌ترین موسیقیدان ایرانی پس از جریان چاووش بدانیم که با امضای شخصی خودش در قلب میلیون‌ها ایرانی و غیر‌ایرانی جا باز کرده است. به شادباش زادروز این هنرمند برجسته باید ایستاد و کلاه از سر برداشت.

نویسنده: امیر بهاری

منبع: روزنامه وقایع اتفاقیه

آذر ماه سال جاری، تهران میزبان کنسرت کیهان کلهر و اردال ارزنجان می‌شوند. فروش بلیت این کنسرت به زودی در سایت تیوال آغاز می‌شود.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در کانال تلگرام رسمی کیهان کلهر آمده است: «کیهان کلهر در آذر و دی ماه سال جاری در تهران و شهرهای شیراز، بوشهر، اهواز، همدان، تبریز، اردبیل، رشت، کرمان، زاهدان، اراک و سنندج کنسرت‌هایی‌ را برگزار خواهد کرد.»

در ادامه این نوشته آمده است: «این کنسرت‌ها همراه با اردال ارزنجان، موسیقی‌دان اهل کشور ترکیه در تهران و گروه «پردگیان باغ سکوت»  در شهرستان‌ها اجرا می‌شوند.

کیهان کلهر به عنوان نوازنده کمانچه و آهنگساز، هنرمندی شناخته شده در جهان است. او با هنرمندان مختلف از فرهنگ‌های دیگر از جمله اردال ارزنجان از ترکیه، شجاعت حسین‌خان از هند، یویوما (آمریکایی چینی تبار)، عالیم قاسمف از جمهوری آذربایجان، بروکلین رایدر از آمریکا و ... همنوازی داشته است. همچنین همکاری کلهر با ارکستر فیلارمونیک نیویورک، کوارتت کرونوس و گروه سازهای بادی هلند او را به هنرمندی بین‌المللی تبدیل کرده است. کلهر همچنین آلبومی نیز با این نوازنده ترک به نام The Wind در شرکت ECM ارائه کرده‌است.

اردال ارزنجان نوازنده باغلاما و موسیقی‌دان اهل کشور ترکیه است. ارزنجان در پاییز سال ۲۰۰۴ همراه با کیهان کلهر کنسرت‌های مختلفی در کشورهای مختلف برگزار کردند. ارزنجان به همراه کلهر برای نخستین بار در ایران، در شهریور ماه ۱۳۸۹ در تالار وحدت تهران به اجرای کنسرت پرداخت.

"بیاد پیر چنگی" مجموعه‌ای‌ست مشتمل بر ۲۱ قطعه از آثار زنده‌یاد علی اصغر بهاری که بهزاد میرلو و آرش فرهنگ‌فر به بازنوازی این قطعات ارزشمند پرداخته و در قالب اثر تازه‌ای روانه بازار موسیقی کرده‌اند، ناگفته نماند که فریبا امامی نیز گرافیست این اثر است.

بهزاد میرلو درباره اثر خود در یادداشتی عنوان کرده است: به نظر اینجانب امروزه در بسیاری زمینه ها حال و روز موسیقی ایرانی چندان خوش نیست و دلایل و مصداق های آنرا به راحتی می توان به اثبات رساند، چرا که به یمن وجود ثبت وضبط موسیقی از تقریبا صد سال پیش تا کنون می توان موسیقی امروز ایران را با گذشته بر کفه نقد قرار داده و مقایسه کرد وبا کمال تاسف دید که در بسیاری موارد موسیقی ما چگونه از درون تهی و بی مضمون شده است.

این که موسیقی خالص و معنوی ما چه ویژگی هایی داشته و باید داشه باشد ، پرسشی است که شاید بتوان پاسخ آنرا با مداقه در آثار کسانی چون استاد بهاری یافت.

در آلبوم "بیاد پیرچنگی"، یک خویش نگاری (اتو بیوگرافی) از زنده یاد استاد بهاری آورده شده است که خود گویای بسیاری از نکته ها در باره داستان زندگی این مرد بزرگ است.

این اثر به همراه دوست و هنرمند گرامی آرش فرهنگ فر بر مبنای کتاب "آثاری از استاد بهاری" (تالیف استاد مهدی آذرسینا) به سال ۱۳۸۴ اجرا و ضبط گردید.

شایان ذکر است که بهزاد میرلو نوازنده  کمانچه و دارنده ی تحصیلات آکادمیک موسیقی و آرش فرهنگ فر، فرزند استاد فقید ناصر فرهنگ فر است. میرلو در این اثر بسیار به لحن و صدای ساز استاد نزدیک شده است و قطعاتی در مایه های مختلف از وی را اجرا می کند. همراهی تنبک آرش فرهنگفر نیز به زیبایی قطعات کمک شایانی کرده است. آلبوم "بیاد پیر چنگی" یادآور همنوازی های استاد بهاری و استاد ناصر فرهنگ فر در سالهای دور است. این اثر توسط مؤسسه فرهنگی و هنری آوای جانان منتشر شده است.

علاقه‌مندان برای تهیه آلبوم "بیاد پیر چنگی" به صورت نسخه اصلی میتوانند به مراکز معتبر فروش محصولات فرهنگی و هنری سراسر کشور مراجعه نمایند، همچنین این اثر از طریق سایت "بیپ تونز" نیز به صورت دیجیتال قابل خریداری و دانلود قانونی است.


منبع: هنرآنلاین