یادداشت علی دهباشی درباره فیلم کار کثیف

داستان سیزدهمین ساخته خسرو معصومی کاگردانی که همواره او را با ساخته زیبایش رسم عاشق کشی و قبل ترش با دوران سربی و آقای بخشدار به یاد می اورم درباره موضوعی است که بارها و بارها دستمایه فیلمسازان ایرانی قرار گرفته و آن مساله مهاجرت است. و خسرو معصومی نیز با دستمایه قرار دادن زندگی یک زوج جوان سوژه فیلم خود را بر مبنای همین مساله قرار داده. اما نکته ای که سبب می شود کار کثیف در ردیف سایر آثار تاریخ مصرف دار و حتی بی مخاطب قرار بگیرد مشکلات جدی است که در فیلمنامه وجود دارد. آدمهایی که شناسنامه مشخص ندارند. دلایلی که برای جا انداختن زوج جوان و فرزندشان قانع کننده نیست. فرزندی که بود و نبودش در قصه اصلا گذار نیست و اصلا معلوم نمی شود که برای چه در قصه هست؟ قصه آوارگی زوج جوان در ترکیه و ورود شاهرخ پسرخاله فرهاد (مردجوان) به قصه که هیچ توجیهی ندارد و باز هم مشخص نیست که چه نقشی در پیش برندگی داستان دارد. محسن پسرعمه عاشق پیشه و البته تا حدی منفی داستان که او هم اساسا نقش و کارکردش معلوم نیست و از همه بدتر انتهای قصه که به سادگی تمام گره ها و حفره ها را می پوشاند و با فرورفتن اتوموبیل زن و فرزند فرهاد در داخل دریاچه پایان می باید و به همین سادگی فیلم تمام می شود.
بدون تردید خسرو معصومی به عنوان فیلمنامه نویس ، خود بهتر و بیشتر از هر کسی می داند که در روایت های غیر خطی، از زمانی که مخاطب قرار است به زمان گذشته برود یا به آینده برود می بایست تک تک جزییات و اطلاعات در باره کل داستان و آدمها برایش تشریح شود تا وقتی که به زمان فعلی باز می گردد تمام اطلاعات را به طور کامل و جامع دریافت کرده و آماده تصمیم گیری باشد. که درباره کار کثیف چنین اتفاقی رخ نداده و معصومی آنقدر خودش و قصه اش را پیچانده که در انتها مجبور شده که کار را تمام کند و با سقوط اتومبیل به داخل دریاچه به تمام مشکلات خودش و گرفت و گیرهای فیلمنامه اش پایان ببخشید.
فیلم نه یک نقد اجتماعی است نه یک آسیب شناسی اجتماعی و نه یک نقد سیاسی به مسائل و مشکلات جوانان و زوجهای جوان. انتظار پایان خوش را به هیچ عنوان از این فیلم و قصه اش نداریم اما آیا معصومی نمی توانست با متمرکز ساختن قصه اش بر روی یکی از همین مسائل ذکر شده و اتفاقا در همان لوکیشن فیلمی مناسبتر بسازد که از چنین آشفتگی هایی در فیلمنامه و ساختار رنج نبرد؟
بازی ها هیچکدام مناسب پرده سینما نیستند، و هیچیک از عناصر فنی و اجرایی فیلم از جمله فیلمبرداری (جز در برخی تک لحظه ها) موسیقی، تدوین، طراحی صحنه و غیره نیز نمی توانند تماشاگر را راضی کنند و در مجموع متاسفانه کار کثیف، یک کار بد است که اجبارا می بایست نامش در ردیف ساخته های خسرو معصومی قرار گیرد و شاید بدترین کار او که اتفاقا با سیزدهمین ساخته اش هم متقارن شده است.