فیلم › فروشنده / The Salesman

.
■■گفتگو با «فرید سجادی حسینی» ‏بازیگر نقش پیرمرد خطا‌‌کار فیلم «فروشنده»‏
■نگاهی به مقوله تدوین و کارنامه : «هایده صفی‌یاری» تدوینگر فیلم «فروشنده»‏ (بخش اول)
■■■در کانال ابدیت و یک روز شماره بیست و یک را بشنوید :
https://telegram.me/EternityAndADay

■در بیست و یکمین قسمت از مجموعه پادکست‌های «ابدیت و یک روز» به بهانه نمایش عمومی فیلم «فروشنده» شنونده صحبت‌های ‏دو نفر از عوامل سازنده آن خواهید بود.
در بخش اول پادکست، خانوم «هایده صفی‌یاری» تدوین‌گر زبردست سینمای ایران در ‏گفتگوی با آقای «محمدرضا جوزی» (از هنرپیشگان تاتر و تلویزیون و دانش‌آموخته ... دیدن ادامه ›› فیلمسازی و تدوین) در کنار مروری بر ‏کارنامه‌شان برای ما از مقوله تدوین گفته‌اند.
در بخش دوم پادکست هم آقای «فرید سجادی حسینی» درباره فعالیت‌های هنری‌شان و ‏بخصوص حضورشان در فیلم «فروشنده» و شیوه کار «اصغر فرهادی» صحبت کرده‌اند.‏
.
■مجموعه پادکست هایی درباره هنر سینما
https://telegram.me/EternityAndADay
.
.
.

فروشنده قصه ی خود ماست.
رفتار هر روزه ی ماست به اتفاقات و مصایبی که می بینیم،
نه دهانمان باز می شود و نه اعتراضی مطرح ....

فروشندۀ اصغر فرهادی، عاملیت مهم‌تر است یا ساختار!
اصغر فرهادی را همواره فیلم‌سازی باهوش و با دغدغه‌های اجتماعی می‌شناسم. فیلم‌سازی که به وقایع اطراف و به واقعیت‌های اجتماعی نگاهی فیلسوفانه دارد. فیلم‌سازی که به عقیدۀ من تئوری‌های اجتماعی را می‌داند و از سوی دیگر هنر سینما را در حد اعلای آن فرا گرفته است و ترکیب این دو، فیلم‌هایی می‌شود که شما را به اندیشیدن وا می‌دارد. به نظر من اصغر فرهادی فیلم‌سازی چیره‌دست است که فیلم‌هایش در عین سادگی و روایت داستانی، از لایه‌های متفاوت اجتماعی و فلسفی‌ای برخوردار است که بی‌شک از آموخته‌های وی در این زمینه نشئت می‌گیرد.
در مباحث جامعه‌شناسی یکی از بحث‌های بسیار مناقشه‌انگیز در بین اندیشمندان علوم اجتماعی نقش عاملیت و ساختار است و همواره اندیشمندان بر سر اینکه کدام مهم‌تر است، کدام‌یک از این‌ها نقش بیشتری را در رفتارهای اجتماعی بازی می‌کنند، چگونه بر هم تأثیر می‌گذارند و از هم تأثیر می‌گیرند بحث می‌کنند. عاملیت به‌معنای کنشگر یا فردی است که در چهارچوب معینی رفتار می‌کند و ساختار همان چهارچوب است که انسان یا همان کنشگر در آن به تعامل می‌پردازد. با این تعریف مختصر میتوان چنین عنوان کرد که همۀ آن چیزهایی که ما در فرایند جامعهپذیری از آن تأثیر میپذیریم، شخصیتمان را سازماندهی میکند و ما در قالب آنها دست به رفتار، تصمیمگیری، واکنش و... میزنیم ساختار نامیده می‌شود. فرهنگ، اقتصاد، سیاست و اجتماع در کل ما را در چهاچوبی قرار می‌دهد که در طول تمام زندگی‌مان، رفتار ما در قالب آن تبیین و تفسیر می‌شود. با این توضیح سراغ فیلم اصغر فرهادی می‌رویم. فیلم با دل‌شوره‌های خانواده‌هایی که درون یک ساختمان در حال ریزش زندگی می‌کنند شروع می‌شود. شاید این ساختمان نشان جامعۀ کنونی ایران باشد. جامعه‌ای در حال گذار که در آن ارزش‌های سنتی فرو ریخته و هنوز ارزش‌های مدرن جایگزین نگردیده است و به قول جامعه‌شناسان در حالت آنومی به‌سر می‌برد. آنومی یا بی‌هنجاری، ویژگی جامعۀ در حال گذار است. ساختمان می‌لرزد و هریک از همسایه‌ها ارزشمندترین وسایلشان را برمی‌دارند و به بیرون می‌روند. آنومیا حالت روانی ناشی از آنومی است. یعنی فردی که بین ارزش‌های ... دیدن ادامه ›› سنتی و مدرن در تقلاست؛ گذشته‌ها را از دست داده و هنوز ارزش‌های مدرن را جایگزین نکرده است. نمونه‌اش را هر روز و شاید هر ساعت پیرامون خودمان می‌بینیم و حتما اگر دقیق‌تر نگاه کنیم همۀ ما جزئی از این جامعۀ بی‌هنجار هستیم. خوب و بد‌ها تعریفشان را از دست داده‌اند و هنوز تعریف جدیدی را جایگزین نکرده‌ایم. در خبرها می‌خواندم که در تهران از هر 2/2 ازدواج یک ازدواج منجر به طلاق می‌شود، آماره‌ها زیادی می‌توان ردیف کرد که حال جامعۀ ایران را در این برهه از زمان به رنگ آنومی تصویر کرد. ساختمانی در حال ریزش که نه می‌ریزد و نه می‌توان در آن زندگی کرد! شهاب حسینی در کلاس به دانش‌آموزان فیلم گاو مهرجویی را نشان می‌دهد و معتقد است که آدم‌ها «خیلی راحت و بهآرامی به گاو تبدیل میشوند!» اما به‌راستی چه چیز آدمی را به گاو تبدیل می‌کند؟
به همسر شهاب حسینی در خانه‌ای جدید که پیش از این ظاهراً در آن فاحشه‌ای زندگی می‌کرده است، در یک اتفاق، تجاوز جنسی می‌شود و از اینجا ماجرا شروع می‌شود. ترانه علیدوستی که در دربارۀ الی هم در نقش ابژه (در برابر سوژه) اصغر فرهادی ایفای نقش کرده بود در اینجا نیز این نقش را بر عهده می‌گیرد. ابژه‌ای که اتفاق روی آن صورت می‌گیرد و با زیرکی کارگردان و برجسته‌کردن نقش ساختارهای اجتماعی در لایه‌های زیرین فیلم، تلاش می‌شود به حاشیه رانده شود و کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر جلوه کند. فرهادی با چیره‌دستی شروع می‌کند به چیدن پازل و مخاطب را سوار بر شانه‌های شهاب حسینی می‌کند تا از هزارتوی فیلم عبور کند و همچون شرلوک هولمز دنبال سرنخ‌های متعدد بگردد تا برسد به عامل تجاوز. و جالب اینکه فرهادی موفق هم می‌شود. حتی بسیاری از منتقدان هم به این دام می‌افتند و نقد می‌کنند که بسیاری از صحنه‌ها با روایت متن سازگاری ندارد و حل این معمای کارآگاهی را بی‌ربط و غیرمنطقی کرده است! اما آیا به‌راستی اصغر فرهادی می‌خواهد فیلم جنایی بسازد؟ آیا اصغر فرهادی دوربین را برمی‌دارد و مثل فریدون جیرانی شروع می‌کند به معماسازی و درگیرکردن ذهن مخاطب به اینکه مقصر این پرونده که بوده است؟ او استاد این کار است. زیرکانه همۀ عوامل را کنار هم قرار می‌دهد و آن‌قدر این کار هوشیارانه انجام می‌شود که مخاطب و منتقد هم وارد این بازی می‌شوند: «وارد بازی پیداکردن عامل جنایت». در این مسیر ابژه از یاد می‌رود و سوژه و رسیدن به سرنخ‌ها برجسته می‌شود. شهاب حسینی آرام‌آرام لایۀ رویین فرهنگی‌اش را از دست می‌دهد و از آدمی آرام تبدیل به معلمی خشن می‌شود. زیر لایه‌های رویین شهاب حسینی تحصیل‌کرده چیست که این‌گونه او را به انتقام‌گیری هدایت می‌کند؟ همسایه‌هایی که فقط می‌خواهند این آدم نامرد را بشناسند تا حقش را کف دستش بگذارند، دوستانی که نباید چیزی از جزئیات بفهمند و آن‌هایی هم که می‌فهمند همه می‌خواهند کمک کنند تا متجاوز شناخته شود. مخاطبی که دنبال رانندۀ وانت می‌گردد، منتقدی که معتقد است چفت‌وبست داستان به‌هم نمی‌خورد و خیلی بخش کاراگاهی‌اش قوی نیست، همگی یک خط داستانی را گرفته‌اند و ول نمی‌کنند! همه دنبال قاتل بروس لی می‌گردند! شهاب حسینی آن‌قدر غیرتش به‌جوش آمده که تنها دغدغه‌اش شناختن این نامرد است. و منِ تماشاگر هم تا لحظات پایانی دنبالِ رانندۀ وانت که آیا این قیافه‌اش می‌خورد به متجاوز یا نه. هیچ‌کس فکر رعنا نیست! انسانیت رعنا چه می‌شود؟ یک «انسان به ما هو انسان» اتفاقی برایش افتاده است که جدا از همۀ ساختارهایی که در آن زندگی می‌کنیم و آموزه‌هایی که یاد گرفتیم مورد حمله‌ای متوحشانه قرار گرفته است. روح آن انسان چه می‌شود؟ جسم رعنا که آسیب دیده است چه می‌شود؟ ظلمی که به او شده است، بی هرگونه ربط دادنش به ساختارهای اجتماعی چه می‌شود؟ تمام دغدغۀ شوهر رعنا این است که این پول چرا و از کجا آمده است! دوستش چرا با زنی که قبلاً در اینجا زندگی می‌کرد هم‌خواب بوده است؟ چرا به وی خبر نداده؟ اما نه من، نه شما، نه منتقدان دست به قلم، هیچ‌کس نفهمید و نمی‌خواهد بفهمد چه بر سر رعنا آمده است! با روح رعنا چه بازی‌ای شده است؟ اصغر فرهادی (درست همانند الی در فیلم دربارۀ الی) رعنا را به‌عنوان یک ابژه به‌عمد به حاشیه می‌راند و سوژه آن‌قدر بزرگ می‌شود که جای همه چیز را می‌گیرد. پیرمرد ظاهر می‌شود، جورابش را در می‌آورد و معما حل می‌شود. حالا خیال همه راحت می‌شود. از اینجا به بعد هم قضاوت با تماشاگر است. یکی می‌بخشد و یکی می‌گوید باید محاکمه شود. شهاب حسینی هم آن‌قدر درگیر است که حتی صحبت‌های رعنا را که می‌گوید «اگر نبخشی و اگر خانواده‌اش بفهمند تو را ترک می‌کنم» نادیده می‌گیرد. اصولاً رعنا مهم نیست! مهم اتفاقی است که افتاده است. مهم درگیری‌های آموخته‌های ذهنی ماست. شهاب حسینی پیرمرد را صدا می‌زند. تمام عقده‌اش را سیلی می‌کند و می‌کوبد به صورتش. تمام. آرام می‌گیرد. و مهم نیست که رعنا رفته است. از باقی ماجرا هم هرکس تفسیر خودش را دارد. درست مانند دربارۀ الی. دربارۀ الی را به‌یاد بیاورید. در آن جریان، هرکسی دغدغۀ خودش را داشت، یکی نمی‌دانست به دوست پسر الی چه بگوید، یکی نمی‌دانست به پلیس چه بگوید، یکی نگران برخورد نامزد الی با آن‌ها بود، یکی دنبال قضاوت بود که اصلاً چرا وقتی او نامزد داشت، مجرد بلند شده آمده سفر، یکی دنبال این بود که چرا بعد از چند سال دوستی، الی به او خیانت کرده است او که این‌قدر دوستش داشت؟! ما هم به‌عنوان مخاطب دنبال این بودیم که «الی» الهام است؟ الهه است؟ المیراست؟ هیچ‌کس به مرگ الی نمی‌اندیشید. اصلاً انگار خود اصغر فرهادی هم مطمئن نبود آن جنازه مال الی هست یا نه ؟ اصلاً چه فرقی دارد؟ هیچ‌کس دنبال این نبود که یک انسان «صرف انسان» مرده است. و این بزرگ‌ترین درد بشر است. جامعه و ساختارهای اجتماعی از تولد تا لحظۀ مرگ، همۀ ما را آن‌چنان در غل‌وزنجیر می‌کنند که زندگی بدون آنها امکان‌پذیر نیست! همۀ ما در چهارچوب‌هایی که ساختارها به ما می‌دهند کنش می‌کنیم و آن‌قدر این ساختارها محکم و غیر قابل فرار هستند که حتی یک لحظه نمی‌توانیم انسان را به‌عنوان یک انسان، به‌عنوان یک کنشگر، به‌عنوان یک آدم نگاه کنیم؛ بدون دین، نژاد، جنسیت، ایدئولوژی و... .
به عقیدۀ من اصغر فرهادی کارگردان فیلم‌های جنایی نیست. شعار هم نمی‌دهد. اصغر فرهادی انسانی است که برای «انسانیتِ انسان» فیلم می‌سازد؛ به همین دلیل است که همه جای جهان دوستش دارند.
پی‌نوشت: از نکته‌های جالب فیلم، اشارۀ شهاب حسینی به دوستش است. جایی که به شهر زیر پایش نگاه می‌کند و می‌گوید: «کاش می‌شد بولدوزر انداخت این شهر رو خراب کرد و از نو ساخت!» بعد دوستش در پاسخ می‌گوید: «سی سال پیش این کار رو کردند شد این!» این سکانس فیلم من را یاد فیلم درخور توجه سعادتآباد مازیار میری انداخت. چند زوج هم نسل ما که بعد از انقلاب به‌دنیا آمده‌اند در یک دورهمی گرد هم آمده بودند: دکتری که همسرش را کتک می‌زد، همسری که در عین مهربانی و کدبانویی عاشق یکی دیگر بود، زوجی که با وجود اختلاف سنی زیاد، به‌خاطر پول با هم زندگی می‌کردند و در آستانۀ جداشدن بودند، همسری که به‌خاطر رفتن به آلمان به شوهرش دروغ می‌گفت، شوهری که قاچاق می‌کرد و با منشی‌اش رابطۀ پنهانی داشت. همۀ این‌ها در خانه‌ای در خیابان سعادت‌آباد گرد هم آمده بودند. جامعه‌ای که قرار بود سعادت‌آباد شود و نسلی که با بالاترین میزان آموزش‌های مذهبی و دینی روبه‌رو بود، شده است بالاترین نرخ طلاق، بالاترین نرخ خیانت، بالاترین نرخ زورگیری، بالاترین نرخ تجاوز، بالاترین نرخ دزدی، بالاترین نرخ تصادفات، بالاترین نرخ بی‌دینی، بالاترین نرخ مهاجرت، بالاترین نرخ... .

جرم عماد کم‌تر از جرم اون پیرمرد نبود وقتی که با نگاه کردن به عکس‌های خصوصی، به حریم شخصی دانش‌آموزش تجاوز کرد و دلیل این تجاوز هم فقط یک چیز بود: وسوسه

سبک فیلم مانند سایر فیلم های اصغر فرهادی بود. بازی بازیگران هم خیلی خوب بود. اما به شخصه سایر کارهای آقای فرهادی رو بیشتر دوست داشتم.

شاگرد : آقا آدم چطوری گاو میشه؟؟؟؟؟؟؟؟
عماد : به مرور..........

پیرمرد مریض به نوعی در پوستین عماد وارد حمام می شود. یاد آقا گرگه و شنگول و ... افتادم! با پیر بودنش از منطق من بیننده مخفی است تا اینکه همه شواهد علیه او می شود و باز میگویم نه او نمی تواند باشد. "اگر همه اینها کار پیر مرده باشه که اینها همش گافه!" فرهادی از قصد از این نماد استفاده کرده است. مثل شعبده بازها قصد فریب همه ما را دارد. تا به جان هم بیفتیم و یکی بگوید اشتباه است و یکی بگوید نه درست است. چقدر یاد اشعار حافظ می افتم! جای آن پیرمرد می شد یک دوست باشد مثل بابک، میتوانست همسایه طبقه پایین باشد، میتوانست پسر صاحب وانت باشد یا هر کس دیگری غیر از آن پیرمرد. اما فرهادی خواست کسی باشد که باورپذیری اش برای همه از همه کلیشه های رایج غیر ممکن تر باشد و اینگونه تلنگرش را بزند که درب حریم خصوص در جهانی که فرهادی میبیند توسط هرکسی قابل باز شدن است. جالب است که فرهادی مفهوم تجاوز به حریم خصوص را به عهده بیننده می گذارد. برای یکی میشود دیده شدن در حمام و برای یکی دیگر ...

بسیاری از دوستان ومنتقدان سوالاتی را در مورد داستان فیلم مطرح کرده اند: اینکه چرا پیرمرد در خانه پول گذاشته،چگونه فرار کرده چرا جورابش را درآورده؟ و....
مهرزاد دانش منتقد فیلم در مقاله ای به بررسی این سوالات پرداخته:
http://mehrzaddanesh.persianblog.ir/post/575/

فروشنده فیلم خوبی نیست. به جرات میتوانم بگویم که با اینکه خیلی اصغر فرهادی را دوست دارم، میتوانم به جرات این فیلم را بدترین فیلم فرهادی بنامم. سئوالهای زیادی در ذهن آدم می ماند که اگر بشود به یکی از آنها جواب داد اتفاق خوبی افتاده است. چراهایی که برای تماشاگر به جا می ماند. از اسم فیلم فروشنده گرفت که با توجه به داستان فیلم چندان دلیلی ندارد، تا حقنه کردن نمایشنامه مرگ فروشنده که ما هیچ تناسبی بین ویلی لومن و عماد نیست. تا اینکه چطور پیرمردی اینقدر فرز میتواند به خانه ای بیاید و فرار کند. تا اینکه وقتی فهمیده خانه ی طرف نیست چرا پول گذاشته. و خیلی خیلی چیزهای دیگر. اما چیزی که بیشتر آدم را آزار می دهد این جنس تعلیقهای فرهادی است. حذف مهمترین سکانس فیلم برای ایجاد تعلیق. هم حذف سکانس باز شدن در و هم حذف سکانس سرنوشت پیرمرد. در نهایت اینکه احساس میکنم جایزه فیلمنامه به این فیلم یکی از عجیب ترین جوایز کن بوده و امیدوارم فرهادی باز به سبک اجتماعی دوست داشتنی همه ما با یک رگه کوچک تعلیق برگردد. همان کاری که با درباره الی کرد. و اینقدر فیلمهایش به سمت درامهای جنایی و پلیسی نرود که گمان میکنم خیلی از پسش بر نمی آید. ضمنا از فرهادی بعید است که تئاتر ایران را نشناسد، مگر اینکه صحنه های تمرین و اجرای تئاترش را برای تئاتر آمریکا کار کرده باشد.

فروشنده: درمحتوا،یک گام به جلو، در فرم،کمی کسل کننده
فرهادی تنها کارگردان علاقمند به مقوله های اجتماعی نیست، اما بی شک،از معدود کارگردانهایی است که برپایه دیدگاه و جهان بینی استوارش، فیلم میسازد.
این نگاه نقادانه و ثابت، از فیلمنامه های بسیار زیبایش آغاز میشود و در قالب یک معما،با بازیهای روان ، اما در فرمی که دست کم برای بینندگانی همچون من، گیرا نیست پیش می رود، تا به پایانی تامل برانگیز برسد.
در فروشنده گویا نیازی به پرداختن برخی ابهامات به زعم هواداران، سطحی، نمی بیند.
شالوده فیلم بر پایه واکنش به خشونت و تعرض به حریم خصوصی ست. حریمی که هم در یک تاکسی عمومی، و هم درحمام خانه شخصی، به یک اندازه میتواند، صدمه پذیر باشد.
آدمهای فرهادی، در فروشنده، به مرور گاو می شوند. به مرور هویت خود را از دست می دهند و به مرور به مرز نیستی میرسند، آنگونه که قصد دارد با همپوشانی داستانش و نمایش آرتور میلر که تکمیل کننده داستان اوست به ما بگوید.
قرار گرفتن نمایش مرگ یک فروشنده (اثر آرتور میلر)در فیلم، ما را وادار میکند تا برای فیلم، مخاطب خاصی در نظر بگیریم، مخاطبی که توان و آگاهی لازم برای درک ... دیدن ادامه ›› این حقیقت را دارد:
عاقبت، فروشنده، می میرد.
فروشنده کیست؟
زن روسپی با سپردن جسمش
پیرمردی که با وانت سفید، لباس میفروشد و در نهایت با بازخورد عمل غیراخلاقی اش جان می دهد
عماد ، که هویت اولیه خود بعنوان یک معلم محبوب و فهیم را از دست داده و پس از صدمه دیدن از یک حادثه ناخواسته برای همسرش،به آدم تازه ای تبدیل میشود
رعنا که حالا مجبور است زندگی را با روند تازه ای ادامه بدهد
همه ی فروشنده های فرهادی،درحال زوالند، بدون آنکه چیزی قابل ارزش بدست آورند.
***فیلمنامه های فرهادی را بیشتر از فیلمهایش دوست دارم. اگر ریتم کند و چند نکته ی سوال برانگیز از جمله: چگونگی فرار پیرمرد مریض، عدم توجه عماد به یافتن پیرمرد از روی مخاطبین موبایلش، عدم واکنش قابل قبول خانواده پیرمرد در سکانس زیبای پایان فیلم و … را کنار بگذاریم، فرهادی در فروشنده از ما میخواهد بخاطر داشته باشیم :
همه ی ما میتوانیم گاو شویم. همه ی ما صدمه پذیریم. همه ی ما فروشنده های درحال مرگیم… اگر:
گودبرداریهای نادرست،ادامه داشته باشد!

من همیشه ، فیلمنامه های آقای فرهادی رو بیشتر از فیلمهاش دوست دارم. چون نگاه عمیق و تاثیر گذارش بر ناهنجاریهای اجتماعی رو که حاصل تفکر مستقل این کارگردان هست، قبول دارم اما با فرم فیلمهاش ارتباط برقرار نمیکنم. اساسا ریتمهای کند و نوع دکوپاژش رو دوست ندارم.
فروشنده، در محتوا از سایر کارهای فرهادی یک گام به جلو رفته اما در فرم و ارائه ( البته این دنیای فرهادی هست) بنظرم میتونست بهتر از اینها باشه

نمی دانم چرا تهمت بی غیرتی به مرد این فیلم می زنند.
به نظرم
فروشنده اگر چه فیلم متوسط ور به پایینی است و باید اصغذ فرهادی را به خاطر کیفیت فرمی کارش، بارها و بارها نقد کرد؛ اما از لحاظ محتوایی:

تجاوز را با مودبانه و نجیبانه ترین زبان به نقد کشیده است...

با اینکه چند روز از تماشای این فیلم رو گذروندم ولی هنوز ذهنم درگیرشه ...تا لحظه پایانی دایما قضاوت میکنی و آقای فرهادی مثل همیشه تا آخرین لحظه تو این فضا نگهت میداره.
نمایش مرگ فروشنده رو دیده با بازی آقای آذرنگ دیده بودم چه اقتباس ظریفی و چه رابطه ی جالبی بین شخصیتای نمایشنامه و فیلم ایجاد شده...
همه ی گفتنیارو دوستان کارشناس گفتند فقط میتونم بگم عالی بود

"گاو شدن یا نشدن، مسئله این است"
در فروشنده ی فرهادی، عماد و رعنا را می توان در سراسر فیلم به مثابه دو بازیگر و ارتباط دهنده ی داستانک های راوی دانست. مخاطب تلاش می کند همسان سازی کند و بالاخره یکی از شخصیت های مطرح شده در فیلم را به این دو نسبت دهد، همین نگاه جستجو گر است که تلاش در پیوند نقش این دو به نمایشنامه ی مرگ فروشنده دارد. در حالیکه فیلمنامه ی فرهادی، "ویلی لومان واقعی و همسرش" را در انتهای فیلم هویدا می کند: "پیرمرد متجاوز و همسرش." قطعا شباهتی که روایت زندگی این پیرمرد با ویلی دارد، بسیار بیشتر از عماد و ویلی است. پیرمردی که گویا فروشنده ای است دورگرد، پیش تر به طور سیار لباس میفروخته، ویلی را با چمدان هایش در نمایش مرگ فروشنده با بازی حمیدرضا آذرنگ به خاطر داریم، این بار پیرمرد به جای چمدان با وانت کالایش را عرضه می کند، چه قرابتی است بین احوال درمانده ی ویلی و این پیرمرد به ظاهر ساده. با همان زنان ِ وفادار که یکی جوراب می دوزد و یکی در مدح همسر می گوید و هر دو عاشقانه نمی خواهند همسرشان، مردشان بیش از این بار زندگی را به دوش بکشد. اما ویلی و پیرمرد هر دو پس از برملا شدن رازشان (یکی نزد ِ پسر و دیگری نزد ِ عماد و ترس از بر ملا شدن ِ بیشتر) ، زیر بار شرم له می شوند.
فروشنده از سویی نشان می دهد گاو شدن کار چندان دشوار و عجیبی نیست، تنها نیاز به مرور زمان دارد، هر کسی می تواند تا حدی به این سمت حرکت کند، هرچند باور سنتی مردم، همسایه ها ، بر این است که: باید گردن این آدم ها آفتابه انداخت و در شهر چرخاند، در سکانسی از فیلم گاو نیز مش حسن را به بند کشیده در شهر می چرخانند، رسوا را باید رسواتر کرد. اما آیا پاسخ اخلاقی فرهادی چنین است؟ عماد، در نهایت پاسخ این سوال را می دهد. هر چند وی نیز از تصویر فرهیخته ای که برای مخاطب می سازد تا حدی افول می کند اما عماد کسی نیست که رسوایی را در طبل و دهل ... دیدن ادامه ›› فغان زند.
اشارات داستان هایی که در میان فیلم روایت می شوند، همچنان درگیری مخاطب با فیلمنامه های فرهادی بر سر یک سوال پایه ای را گوشزد می کند: چه واکنشی در این لحظه "اخلاقی" است؟ به گمانم در پاسخ به این سوال همه ی ما و جناب مصطفی ملکیان هم روزها و شب ها به بحث و جدال بپردازیم، به پاسخی قاطع و واحد نرسیم!

بهروز افخمی فیلمساز خوب دهه هفتاد و فیلمساز شکست خورده اکنون، کسی که از عروس و شوکران به روباه رسیده است، کسی که دائم از مرگ سینما به علت ساختن فیلمهای جشنواره ای و بی مخاطب صحبت میکند اما فیلم آخرش در کف فروش می ماسد. و تریبون صداوسیما را برای پخش برنامه ای کسل کننده و پر از بحثهای گسسته و پراکنده و بی سرانجام و گاهی عقده گشایی های شخصی و خالی از بخشهای متنوع و جذاب و کاربردی اشغال کرده است، این روزها حرفهایی میزند که جدی جدی ما را با این پرسش مهم روبه رو میکند که سازنده آثار با ارزشی چون شوکران مگر میتواند اینقدر کم خرد جلوه کند؟! کسی که گویی چیزهای بدیهی را هم نمیداند! و یا خودش را به نادانی میزند برای مقاصد پشت پرده ای که ما چندان خبری از آن نداریم.
کافیاست فقط به گفته های او در برنامه هفت به خصوص در مورد فیلم فروشنده و حواشی اش دقت کنید.

افخمی: "عوامل فروشنده تا زمان اکران شدنش که نزدیک به اسکار است این فیلم را مخفی کرده اند تا مخاطبان و منتقدان همزمان با اکران فیلمهایی مثل ابدویک روز و ایستاده در غبار این فیلم را نبینند تا متوجه ضعف زیاد این فیلم نسبت به آن فیلمها نشوند و فیلم بتواند راحت تر نماینده ایران در اسکار ... دیدن ادامه ›› شود".
(نمیدانم چطور میشود درباره فیلمی که در جشنواره پرهیاهویی مثل "کن" به نمایش درآمده است و منتقدان گردن کلفت آن را دیده اند و درباره اش نظر داده اند، این تصور شکل بگیرد که فیلم مخفی شده است.. آیا از لحاظ زمان تولید این فیلم که تا اردیبهشت طول کشیده این امکان وجود داشت که فیلم همزمان و یا در فاصله نزدیک با ابد و یک روز اکران شود؟ فیلمی که در تیرماه پروانه نمایش گرفته به طور طبیعی اکرانش به شهریور و بعد از آن موکول میشود. قبل از رسیدن فیلمی به زمان اکران گسترده، آن فیلم همینجوری برای عموم به نمایش درنمی آید مگر اینکه پخش کننده بیش از حد احمق باشد. ضعیف بودن زیادی این فیلم نسبت به فیلمهای دیگر چه صیغه ای است؟ این را دیگر از کدام سایت معتبر سینمایی درآورده ای استاد عزیز؟)

افخمی: "سعید قطبی زاده برای نقد منفی اش نسبت به فیلم فروشنده در برنامه قبلی به خاطر اینکه تحت فشار قرار داشت حاضر نشد به برنامه این هفته بیاید."
(البته این جمله تحت فشار بودن مخالفان فیلم فروشنده که هر هفته تکرار میشود دیگر تیتر برنامه شده است.
کافیست این موقعیت را تصور کنید: فیلمی در فستیوال مهمی به نمایش در می آید و جایزه میگیرد عده ای در کشور سازنده آن فیلم، همان ابتدا فیلم را وطن فروش ارزیابی میکنند و تهیه کنندگان آن را صهیونیست و طرفدار داعش میخوانند. عوامل فیلم جلسه مطبوعاتی میگذارند و به واسطه خالکوبی روی دست بازیگر فیلم، موج جدیدی از حملات در حواشی فیلم شروع مبشود. فیلم در حوزه هنری نمایش داده میشود و جمعی از دلواپسان فیلم را شدیدا بی اخلاق ، بی غیرت و مایه آبروریزی کشور ایران میخوانند و کل داستان فیلم را هم در آستانه اکران عمومی لو میدهند. اکران فیلم شروع میشود و تریبون صداوسیما به بهانه نقد سینمای اجتماعی و با گذاشتن دو منتقد مخالف در کنار هم فیلم را حسابی میکوبد و هفته های بعد هم این تریبون باز در مقابل این فیلم به جای نقد کردن، موضع میگیرد. به خصوص در مورد ارسال این فیلم به اسکار. همزمان نشریه ای آشوب گر عوامل فیلم را به داشتن ارتباط نامشروع با یکدیگر متهم میکند. در مقابل، این فیلم مورد اشاره حتی تبلیغ چند ثانیه ای تلویزیونی هم ندارد، چه برسد به داشتن تریبونهای گسترده برای فشار به مخالفانش. حالا سوالی که البته بدیهی می نماید این است که چه کسانی تحت فشارند و چه کسانی با تخریب سعی در فشار آوردن دارند؟ آقای سعید قطبی زاده که نظرشان در مورد این فیلم میتواند محترم باشد از ترس چه کسانی به این برنامه نیامده؟)

آیا نه اینکه این مظلوم نمایی های ساختگی و شانتاژ افکار عمومی بر ضد این فیلم توسط بهروز افخمی و اطرافیانش برای مقاصدی شخصی و خارج از بحث در مورد یک فیلم و نقد و تحلیل آن است؟ مگر این مقاصد شخصی و پنهانی چقدر ارزش دارند که افخی که روزگاری سینماگر محترمی بود تا این حد از بدیهیات غافل میشود و دائما خودش را سوژه عموم میکند و ته مانده اعتبارش را هم به حراج میگذارد؟

من این فیلم رو برای دو بار نگاه کردم و حتی برای دومین صحنه های این فیلم برای من جذاب بود ارتباطی که صحنه های نمایش مرگ فروشنده با فیلم دارد در ابتدا بسیار ملموس نیستند ولی در صحنه های بعدی مانند وقتی که نقش صنم (مینا ساداتی)به پشت صحنه تئاتر می آید و در میان گفت و گویش با رعنا(ترانه علیدوستی)و پسرش قهقه میزند نشان بر این دارد که انسان ها همگی در حال بازی نمایشی بی پایان هستند و به اجبار باید گاهی ضورتشان را باسیلی سرخ نگاه دارند و یکی از مزایای این فیلم که برای مخاطب انگیزه ای برای تماشا پدید می آورد این است که صحنه های بعدی فیلم غیر قابل حدس بوده و همین فیلم را بسیار جذاب می کند. شما در فیلم نوعی احساس شک و کنجکاوی را در نگاه عماد (شهاب حسینی )مشاهده میکنید و همین طور نوعی شرم. در کل این فیلم دارای بسیار صحنه ها و بازی های باور پذیری است که از نظر اینجاب شایستگی دریافت جوایز ارزشمندتری را نیز دارد.

نقد هایی مبنی بر باور پذیر نبودن رفتارها و عکس العمل های شخصیت های فیلم انجام شده است ، بعضی از این نقد ها درست به نظر می رسند، ولی در فیلم های مطرح تاریخ هم می توان نظیر ش را دید. از نظر من دست کم شهر زیبا و جدایی نادر... فیلم های بهتری بودند. ولی چیزی که عیان هست سطح این فیلم فرهادی باز یه سر و گردن از همه فیلم های اکران شده چند وقت اخیر و روز بالاتر است.
در حاشیه:
اینقدر این فیلم را وقت نکردم تو تهران ببینم که دست آخر در یکی از سینماهای یکی از مراکز استان مجبور به دیدن شدم و به این نتیجه رسیدم فیلم خوب را جز در چند سینمای مطرح تهران جای دیگر نبینم.! از پر بودن فقط چند ردیف اول و خالی بودن سینما که بگذریم، همون جمعیت هم انگار وظیفه داشتن در یک ربع اول فیلم تند تند بسته های پفک و چیپس را باز کنند و حتی پاکت آنرا بترکونن !!! و دایم نور موبایل های خود را روشن کنند و... . یعنی تجاوز به حقوق دیگران در فیلمی که بخشی از اون به موضوع تجاوز داشت می پرداخت.
بدون تعارف باید بگم : متنفرم از اکثر مردم کشورم !!!!

کم پیش میاد یه فیلمی در ایران ساخته بشه و این قدر نقد حساب شده ازش بیرون بیاد. فیلم هایی که با پایان اکران در سینما برای مخاطب تموم نمیشن و خوندن نقدها و فکر کردن به اونها تازه دریچه های تازه ای برای مخاطب باز می کنن. این فیلم ها به معنای حقیقی کلمه نقش موثر در فرهنگ سازی و آموزش و تلنگر به مخاطب دارند. فیلم هایی که از ذهن یک فیلم نامه نویس زبردست، آگاه، سالم و پرتوان بیرون میاد. ساختن چنین فیلم هایی در حال حاضر از اصغر فرهادی برمیاد و بس. به امید اینکه شاهد شاهکارهای بیشتری از اصغر فرهادی و امثال ایشون باشیم.

مرگ اختیار...

در ابتدای فیلم فروشنده کمتر شباهتی را میان شخصیتهای تئاتر "مرگ فروشنده" که قرار است بر روی صحنه ی استیلیزه ی در حال نورپردازی به اجرا در بیاید با شخصیتهای اصلی دنیای واقع و معاصر فیلم، می توان یافت. عماد و رعنا زوج بازیگری هستند که در ابتدا نه فقط به لحاظ سنی که از لحاظ شخصیتی هم فاصله ی زیادی با ویلی و لیندای نمایش مرگ فروشنده دارند.آنها میخواهند به واسطه ی حرفه شان "بازیگری" نمایشی را بازی کنند. خنده ی از سر کم اعتنایی رعنا به آنچه که همکار بازیگرش صنم را به دلیل ( تمسخر و بازی با آبرو) در پشت صحنه ناراحت کرده در حالی که خودش بازیگر نقشی است که دغدغه آبرو دارد، نشانی از لیندای مغموم و خسته ی این نمایش ندارد. عماد هم مرد آرام و منطقی ای به نظر میرسد که با ویلی آشفته که دیگر اختیار زندگی از دستش در رفته است، تفاوت های آشکاری دارد. اما تقدیر، نمایش جدیدی را برای این بازیگران نیمه حرفه ای تئاتر ترتیب میدهد تا شاید به آنها بفهماند که نمایشی بی پیرایه از شخصیتهای آشفته و مقهور در اصل چگونه اجرا میشود.
نمایش جدید با جابه جایی عماد و رعنا به دلیل تخریب خانه قبلی در اثر گودبرداری نا بجا و مستقر شدن در خانه جدید کلید میخورد. آن بولدوزر عظیم الجثه ابتدای فیلم گویی در حال گودبرداری از همان نمایش هولناکی است که قرار است به راه بیافتد. دقت کنید که همان همکاران تئاتری که صحنه نمایش را چیده اند لوازم را در خانه جدید عماد و رعنا میچینند. و در همان شب اول نمایش مرگ فروشنده گویی نطفه نمایشی دیگر (تعرض به رعنا در حمام توسط راننده ای غریبه) در خانه عماد بسته میشود. در مدرسه وقتی شاگردان عماد از او میخواهند آنها را به دیدن نمایش دعوت کند عماد میگوید باید صبر کنند تا نمایش تئاتری جا بیفتاد و بعد به تماشایش بنشینند. اما نمایش جدید در شب سیاه حضور راننده ... دیدن ادامه ›› در حمام در پرده اول آنقدر تکان دهنده شروع میشود که به بازیگرانش فرصتی برای جاافتادن نمی دهد آنها محکومند به بازی با تمام وجود از همان ابتدا. نمایش تئاتری مرگ فروشنده اما با گذشت زمان هم هرگز جا نمی افتد و هولناکی نمایش جدید بر بستر زندگی معاصر شخصیتها دائما بر این نمایش تئاتری سایه می افکند. رعنا و عماد حتی باید بر روی صحنه تئائر نمایش قبلی به بازی در همان نمایش جدید بپردازند. مثل صحنه ای که لیندا در حال وصله کردن جوراب ویلی است اما او پس از ثانیه ای دوباره رعنای مبهوت و آشفته ی نمایش جدید میشود و صحنه تئاتر را ترک میکند و وارد صحنه نمایش معاصر میشود.در صحنه ای که ویلی باید چارلی را مورد سرزنش قرار دهد، عماد عصبانی از پنهان کاری های بابک را میبنیم که بر سر او داد میبزند و دیالوگهای نمایش جدید را به زبان می آورد نه نمایش تئاتری را. رعنا که مستقیما هولناکی آنچه در صحنه حمام گذشته را چشیده است میخواهد هر چه زودتر از بودن در این نمایش ملموس و تکان دهنده خلاص شود او دائما به عماد تاکید میکند که با عوض کردن خانه ( صحنه نمایش معاصر ) میتوانند از این بازی زیادی درگیر کنتده دور شوند. اما عماد با یک تناقض بزرگ روبه روست. عماد که با صبوری میشناختیمش، نمیتواند بفهمد که یک شبه (در اولین پرده از نمایش جدید) که غایب بزرگ آن هم بوده چطور خودش و همسرش (که دیگر آدم قبلی نیست) وارد چنین بازی هولناکی شده اند و تا سر درنیاوردن از این اتفاق نمیخواهد از صحنه نمایش خارج شود. در شبی که به واسطه حضور صدرا (کودک بامزه ی یکی از بازیگران تئاتر)، گویی عماد و رعنا کمی فرصت برای تنفس و خوردن شامی خوشمزه پیدا میکنند، باز همان زمانی نمیگذرد که آنها مجبورند از خوردن شام دست بکشند و به قالب همان شخصیتهای متحیر این نمایش سخت فرو بروند. اجرای این نمایش آنچنان بی رحمانه است که حتی به کودک معصوم هم رحمی ندارد و کودکی که از حضور اجباری و منفعلانه در فضای پشت صحنه تئاتر حوصله اش سر رفته است وارد بازی در این نمایش میشود و در صحنه شام خوردن در خانه عماد با تناقضی که فرسنگها با درکش فاصله دارد قاشق ماکارانی خوشمزه را (که حالا مصداق زهرمار شده است چون از پول جامانده مرد متجاوز پخته شده ) روی هوا نگه میدارد و نمیتواند درک کند که چرا نباید آن را وارد دهانش کند.
سرانجام عماد نتیجه میگیرد که باید اختیار نمایش جدید را خودش در دست بگیرد و با وارد کردن دویاره شخصیت متجاوز به خواست خود، پرده ای جدید بیافریند تا اینگونه با پایانی که دوست دارد از این بازی دردناک در این نمایش خلاص شود. عماد شروع کننده نفس گیرترین دقایق نمایشی هولناک در صحنه ای جدید (همان خانه متروک شده ابتدای فیلم) است. اکنون این خانه ی خالی و با وسایل محدود برخلاف ابتدای فیلم، شباهتهای زیادی به صحنه نمایش دارد. عماد با روشن کردن فیوز خانه این بار خودش زنگ نمایش را به صدا در میاورد اما دیری نمی پاید که با وارد شدن شخصیتی که منتظرش نبود یعنی "پدر زن راننده جوان وانت" باز هم اختیار نمایش از دستش در می رود. او اما میخواهد تلاشش را کند که همچنان سوار بر نمایش باشد پس مردی را که اکنون متوجه شده متجاوز اصلی است در خانه زندانی میکند. و پای رعنا و خانواده آن مرد را به آن معرکه میکشاند. اما متوجه نیست که در نهایت با این کار خودش و همسرش را به تکان دهنده ترین شکل ممکن بازیچه نمایشگر قهار اصلی یعنی "تقدیر" قرار میدهد. رعنا که در این صحنه نمایش مجبور شده در قابی تکان دهنده حتی دستانش را به طرف صورت مرد متجاوز (که حالش بد شده) بگیرد تا از زنده بودن او مطمئن شود، همچنان تلاشش را میکند که با خارج کردن عماد از این پرده، این نمایش مهلک را قطع کند تا بیشتر از این زندگی خودش و عماد آسیب نببیند. اما گویی عماد نمیخواهد از این صحنه ی جهنمی خارج شود. سیلی آخری که عماد به یکباره به گوش مرد متجاوز میزند گویی انتقام او نه از این شخصیت اکنون مفلوک بلکه از همان نمایشگر اصلی صحنه است. رعنا که در پرده آخر نمایش مرگ فروشنده در نقش لیندا در قابی تزیینی در بالای سر جنازه ویلی، جملات زیبای نمایش را با احساسات بیان میکند، زمانی که معادل همان صحنه (گریه خانوده ی مرد متجاوز را بالای سر جسم نیمه جانش) را با چشمانی مبهوت و متحیر در راه پله میبیند در حالی که همه چیز این صحنه بدون دیالگوهای زیبای نمایش به چرکین ترین شکل ممکن در حال وقوع است دیگر طاقت ماندن در صحنه را ندارد و با همان چهره ی بهت زده و اشک آلود به قیمت فروپاشی رابطه اش با عماد آنجا (صحنه نمایش) را ترک میکند. و عماد مقهور شده هم بعد از پایان این نمایش، کاری جز خاموش کردن فیوزهای این خانه برایش نمانده تا بیش از این، روشنایی این نمایش شرمناک او را آزار ندهد.
در سکانس پایانی فیلم، گویی رعنا و عماد به مثابه دو عروسک بی جانند که میتوان به هر شکلی گریمشان کرد و به بازیشان گرفت. آرتور میلر نویسنده نمایشنامه مرگ فروشنده مضمون اصلی این نمایش را اینگونه تعریف میکند: «این نمایش داستان آدمهایست که بر نیروهای زندگی، نظارت و اختیاری ندارند»
سرانجام برخلاف ابتدای فیلم، عماد و رعنا نه تنها فرق چندانی با ویلی و لیندای اصلی ندارند بلکه حتی ترجیح میدهند ویلی و لیندای حقایق نمایشی شده بر صحنه ی تزیینی تئاتر باشند تا عماد و رعنایی باشند که مستقیما در دنیای واقع پیرامونشان درگیر نمایش بی پیرایه و هولناک از حقایق زندگی شده اند.

چند سوال ساده از آقای افخمی در مورد اظهارات اخیرشان در برنامه هفت در مورد فیلم فروشنده

1- چرا برای فیلمی که نقد میکنی یک منتقد مخالف و یک موافق نمیاری؟ اگر هم آدم بی انصاف باشه میتونه دو مخالف و یک موافق بیاره. اما آوردن دو مخالف اسمش چیه؟ بماند.
2- چرا اینقدر با لرزش صدا و با تعصب بر علیه فیلم حرف زدی؟ در حالیکه مدعی هستی فیلم رو نقد میکنی و تفکر رو نقد نمیکنی. خودت و آقای فراستی خوب میدونید که اتفاقا در این مورد و موارد مشابه شما تفکر رو نقد میکنید نه فیلم رو. چون فیلم فرهادی در بدبینانه ترین نگاه، از نظر تکنیکی از اکثر فیلمهای امروز سینمای کشور بهتر هست.
3- چرا اینقدر با جشنواره مخالفین؟ برخلاف چیزی که ادعا میکنید و خودتون هم میدونید که بخاطر مسائل سیاسی مطرحشون میکنید اکثر جشنواره ها داورهاشون آدمهای فنی سینما هستن و تقریبا تمام کارگردانهای بزرگ عالم سینما که تمام تئوری پردازها و کتابهای بیس سینما قبولشون دارن تو این جشنواره ها شرکت می کنن و جایزه میگیرن حتی کارگردانهای مستقل سینما مثل جیم جارموش یا اسکورسیزی و خیلی های دیگه هم در این جشنواره ها شرکت میکنن. هیچ جای دنیا در مورد جشنواره های سینمایی این حرفا رو نمیزنن چون واقعا صحت نداره. ولی تو ایران برای عوام فریبی و منفعتی که برای یه عده داره این حرفای عجیب رو میزنن.
4- میگی "سینمای اجتماعی یا فیلمهای سیاه نما". یعنی هر فیلم اجتماعی سیاه نما هست؟ دوستاتون فیلم اجتماعی زیاد ساختن حواست باشه.
5- چرا باید داستان ... دیدن ادامه ›› فیلمی رو که تازه رو پرده رفته لو داد این هم نقد فنی هست یا غرض و ...؟
6- گفتی "منتقدین برنامه نظرشون رو گفتن من هم نظرمو گفتم". چرا باید دائم به جای نظرات کارشناسی نظرات شخصی رو بشنویم؟ شاید شما با یک شخص یا تفکر مشکل داشتی نظر شخصی تو مخالفش بود چراباید تلویزیون ملی دائم نظر شخصی شما رو پخش کنه ولی مثلا نظر شخصی اصغر فرهادی رو راجع به برنامه شما پخش نکنه؟
7- دوستانتون با تبلیغات ماهواره و تلویزیون و بلیطهای نیم بها و بلیطهای مدارس و مجامع و سازمان ها و کودکستانها و اغذیه فروشیها چقدر می فروشن؟ این فیلم فروشنده ولو بدترین فیلم، بدون هیچ تبلیغات در این مدت کم چقدر فروخته؟ تا حالا میگفتین فیلمهای روشنفکری نمیفروشه میگفتین فیلمهایی که از دل سینمای مردمی میاد میفروشه و ذائقه مخاطب رو میشناسه و فیلمهایی که برای جشنواره ها ساخته میشن نمیفروشن. حالا چطور شد؟ لابد مردم واپسگرا شدن؟
8- اگه تو روزنامه یا فضای مجازی بر علیه شما یا نظراتت حرف زدن تو روزنامه یا فضای مجازی جواب بده نه در تلویزیون ملی. یا اینکه اجازه بده نظرات مخالفین و دلیلهاشون هم مثل شما از تلویزیون پخش بشه (که عمده اعتراض ها به شما این بود که چرا فیلم رو به جای نقد، تخریب میکنی)
9- کدوم تفکر تو این سالها تو سینمای کشور از وحشت و تهدید و گروه های فشار استفاده کرده و خواسته هاش رو پیش برده؟ این قشر روشنفکر جامعه ما چه ابزاری چه رسانه ای دستش هست که بتونه شما رو تهدید کنه؟ کجا حرفش خریدار داشته؟ کجا بهش احترام گذاشتید؟
10- چه لزومی داره شما فروشنده رو با سایر فیلمهای فرهادی مقایسه کنی؟ شما فیلم رو ببین و نظرت رو بگو. چه کار به عقب گرد یا جلو گردش داری؟ کافیه فیلم رو با فیلم های روی پرده امسال یا این سالهای سینمای ایران مقایسه کنی. من نگویم چه کن ار اهل دلی خود تو بگوی.
11- همون کارشناسانی که شما میگید به این فیلم نمره پایین دادن همونایی هستن که تو جشنواره ها داورن، شرکت میکنن، نقد مینویسن. بالاخره قبولشون دارین یا نه ؟
12- کسانی که با سیستم نمره دهی متاکریتیک آشنایی دارن میدونن که اتفاقا نمره هفتاد و پنج نمره نسبتا بالایی تو این سایت هست. باز بستگی داره فیلم رو با پالپ فیکشن مقایسه کنی یا با فیلم های دورهمی دوستان. ضمنا کار سختی نیست که نمره IMDB فیلم رو هم ببینی که نظر مردم هست.
13- "فشارهای زیادی هست که فیلم فروشنده به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی بشه"؟ جل الخالق! از طرف کی؟ کسانی که فشار میارن چه ابزاری دارن که حرفشون رو به کرسی بنشونن؟ "تهدید میکنن که فیلم رو ببرین اسکار"؟ "فشار، ترس، تهدید و فحاشی"؟ عجب!
14- "فیلم فروشنده فرهادی فیلم خیلی بدیه" دقیقا یعنی چی؟ والله این نقدای شما رو باید ترجمه کرد بین المللی کرد
15- "آکادمی اسکار تو سالهای اخیر تا حدود زیادی اعتبارش رو از دست داده"؟ بر اساس چه سند و منطقی این حرف رو میزنی؟
16- فرمودی "جشنواره کن به فیلمهای همجنسگرا آوانس میده". میتونی بگی چند درصد جوایز کل تاریخ کن به اینجور فیلم ها رسیده؟ عبارت های کلیدی جشنواره کن و اون عبارت رو سرچ کن. ببین آیا اگر همچین چیزی بوده تا حالا به ذهن هیچکس تو دنیا نرسیده که راجع بهش صحبت کنن؟ شما این حرف رو زدی "که در جهت جایزه گرفتن فیلم فروشنده در کن امسال فضاسازی کنم"؟ بعد کدوم داور کن به این فضاسازی ها توجه کرده؟
17- "همه فیلمهای اون لیست هشت تایی از فروشنده استحقاق بیشتری دارن برای معرفی به اسکار"؟ مطمئن؟
18- خودت با نشون دادن نمره و رتبه فیلمهای فرهادی در یکی از معتبرترین سایتهای سینمایی نشون دادی که فرهادی در چه جایگاه هنری هست وآیا میشه ایشون رو با هرکسی مقایسه کرد یا با هر روشی تخریب کرد؟ پاسخ خیر هست.