نمایش›خواب آلودگی

نقدی از رضا آشفته بر "خواب آلودگی"
نمایش خواب آلودگی” به نویسندگی و کارگردانی احسان بیات فر از ۶ آبان در تماشاخانه استاد مشایخی به روی صحنه رفته است . رضا آشفته ، منتقد تئاتر به تماشای این نمایش نشست و پس از اجرا خبرنگار تئاتر فستیوال نظر او را راجع به نمایش “خواب آلودگی” جویا شد که می توانید آن را در ادامه مطالعه نمایید .
این نمایش ، جزء نمایش های روانشناسانه محسوب می شود و به گونه ای تراژدی – حماسه است . به واسطه اینکه مردانی از جنگ را نشان می دهد که در دل جنگ نیستند و می بینیم پس از جنگ دچار چه نوع سرنوشتی شدند . این افراد ۸ سال جنگیدند و بخشی از این جنگ را بر دوش داشتند اما سرنوشتشان اینگونه بود که دچار مصائب روانی شوند . زمانی که جنگ ، جنگ تکنولوژی می شود ، موج گرفتگی و بر هم ریختگی اعصاب و پریشان حالی می تواند یکی از عواقب آن باشد و در اینجا ما یک نمایش موجز می بینیم چرا که تمام سعی اش بر این است که به ما یک تصویر دهد . آن تصویر بسیار تکان دهنده است از این جهت که هم مصائب جنگ را می بینیم هم اینکه این مصائب فرجام خوشایندی را به دنبال ندارند ، تصویر نهایی که از آسایشگاه عبور می کند و به تیمارستان می رسد . هیچ واکنشی نمی توانیم نسبت به عواقب یا سرنوشت این آدم ها داشته باشیم جز اینکه حسرت بخوریم ، جز اینکه افسوس بخوریم ، جز اینکه دچار بغض گرفتگی شویم ، معلوم نیست آن ها چه سرنوشتی پیدا می کنند مگر اینکه برایشان انتظار مرگ داشته باشیم تا از این دور پر از مصیبت بیرون بیایند . من فکر می کنم گروه توانسته آنطور که باید و شاید با آن حداقل های ممکن چیزی را که مد نظر است ، به مخاطب القا کند . این سوژه یکی از آن سوژه هایی است که کمتر به سمتش می روند به خاطر اینکه شایدجامعه کمتر پذیرنده آن باشد . این که می گویم جامعه پذیرنده اش نباشد ، نه اینکه مردم پذیرنده نباشند ، شاید برای مسئولین زیاد خوشایند نباشد چرا که آن ها هم نمی دانند چه کار کنند . بالاخره جنگ ، مصائب خودش را داشته ، آسیب های خودش را داشته ، یک بخشش تیمارستانی ها هستند ، یک بخشش قطع نخاعی ها و معلولین شیمیایی هستند ، یک بخشش روان پریشی ... دیدن ادامه ›› عمومی و چیزهای دیگر است . همه ی این ها دست در دست هم می دهد که ما نسبت به جنگ آگاهانه تر برخورد کنیم . به خصوص کشور ما که همواره مورد تهدید است . همواره ای که می گویم فقط محدود به برهه ی ۳۵ ساله ی بعد انقلاب نیست . کشور ایران در طول تاریخ ، چهار راه حوادث غیرمطرقبه بوده و جنگ های عجیبی در آن اتفاق افتاده است . روی این اصل من فکر می کنم ، تنها چاره اش آگاهی است و اینکه ما اصرار بر صلح طلبی داشته باشیم . در پس جنگ اتفاقات خوشایندی شامل حال مردم جامعه نخواهد شد .

و اما در مورد اجرا ، این ها بازیگر هستند و نقش بازی می کنند اما بستر اتفاقات ، اشاره به آدم های واقعی دارد . باید میان واقعیت و بازی فاصله ای ایجاد شود ولی اینجا فاصله ای ایجاد نشده که اگر ایجاد می شد تاثیر مطلوب تر می گذاشت . ما باید بدانیم این ها دارند بازی می کنند و بخشی از این بازی اشاره به واقعیت های تلخ جنگ دارد . نمی توان گفت مسیر تئاتر درمانی ولی تکنیک های تئاتر درمانی در آن لحاظ شده است ، اگر می خواستند شک بیشتری بر من مخاطب وارد کنند بایستی بین این دو یک فاصله ای ایجاد می کردند که این ها بازیگرند و نقش یک آدم روانی مرتبط با جنگ را بازی می کنند . این نمایش از آن کارهایی است که باید باشد ولی متاسفانه ما هنوز به آسیب های جنگ نپرداختیم . هنوز جا دارد که به این موضوع بپردازیم ، برای اینکه مردم را آگاه کنیم و شعور جمعی را نسبت به مسائلی که می تواند به ما آسیب برساند ، بالا ببریم . جنگ ۸ ساله هنوز برای ما تمام نشده است . چه بسا تا ۸۰ سال دیگر هم آسیب هایش را احساس کنیم . برای همین نمایش “خواب آلودگی” از آن سوژه هایی است که باید همواره از سوی هنرمندان و مدیران فرهنگی مورد توجه قرار گیرد چرا که کمک می کند ما خودمان از هرگونه جنگی اجتناب کنیم . این از آن چیزهایی است که ما به آن نیاز داریم .

نقد دوست عزیزم "علی میری" درباره خواب آلودگی در پایگاه خبری - تحلیلی اعتدال
.....................................................................................................................
به آنها می گفتند در جبهه ، «بمب» .با رشادت بی نظیرشان در جبهه مثل بمب بودند. سه همرزمی که هرچند غبار زمان به رفاقت آنها نشسته ، اما هنوز رفاقتشان ، رفاقت است و بوی جبهه می دهد. رفاقتی که احسان بیات فر در نمایشنامه اش با آنها ، ما را به دنیای غربت جانبازان اعصاب و روان می برد. رفقایی که رفاقت هایشان از جنس رفاقت های دوران جنگ است. صادق ، صاف و صمیمی.
احسان بیات فر ، از آن دست کارگردان هایی است که ماهرانه شخصیت خلق می کند، ماهرانه او را به بروز و ظهور می رساند و در نهایت تو گویی وسط مسلخ جنگی هستی که خود ، خواسته پای به آن گذاشته ای و کارگردانی فقط تو را به میان رازهای جذاب کاراکترها رهنمود ساخته است. او خوشبختانه برخلاف بسیاری از نویسندگانی که با اصرار عجیب بر کلیشه های قدیمی پافشاری می نمایند تا فضای جنگ و جبهه ساخته شود ،بسیار هوشمندانه ، نوشته اش را به درستی دراماتیزه و با استفاده از عناصر صحنه ای جذاب ، در مقام کارگردانی فضایی دوگانه (یعنی هم آسایشگاه جانبازان اعصاب و روان و هم فضای جبهه و جنگ)برای مخاطب خلق می کند.
او پس از تجربه های موفق سالهای گذشته خود در کارگردانی ، به تازگی نمایش «خواب آلودگی» را در تماشاخانه استاد انتظامی به صحنه برده است که البته با اقبال جالب توجه مخاطبان هنر نمایش هم مواجه شده است. به نحوی که محبوبیت خواب آلودگی موجب شد تا این نمایش چندی قبل و در سومین جشنواره تئاتر شهر ، ... دیدن ادامه ›› توانست به عنوان نمایش برگزیده در بخش‌های بهترین کارگردانی، بهترین نمایشنامه، بهترین بازیگر مرد و بهترین طراح صحنه و لباس شناخته شود.
این کارگردان تئاتر کشورمان درباره داستان این اثر نمایشی به خبرنگار اعتدال گفت: این نمایش در یک آسایشگاه جانبازان اعصاب و روان روایت می شود و درباره انسان‌هایی است که بین‌مان هستند ولی دیده نمی شوند، یا ترجیح می دهیم آنها را نبینیم. در این نمایش هم مسئولان جامعه و خانواده این افراد، آنها را پس می زنند و قصد دارند این جانبازان را از آسایشگاه به تیمارستان منتقل کنند. در حقیقت دستمایه نمایش «خواب آلودگی» پرداختن به رنجورترین بازماندگان یک نبرد در جنگ عراق علیه ایران است.