«در» مسئله ارتباط ما با جهان بیرونی را مطرح می‌کند

یازدهمین نشست تئاتر کاغذی با حضور علی محمدرحیمی، فرهاد امینی و بهزاد صدیقی توسط باشگاه تئاتر فرهنگسرای ارسباران و با همکاری مؤسسه افرامانا در فرهنگسرای ارسباران برگزارشد.
به گزارش تیوال به نقل از روابط عمومی مؤسسه افرامانا، در یازدهمین نشست تئاتر کاغذی، ابتدا نمایشنامه «در» نوشته و کارگردانی علی محمدرحیمی با نقش‌خوانی مجتبا طباطبایی، پژند سلیمانی، نیلوفر تُرک و علی محمدرحیمی نمایشنامه‌خوانی شد و سپس این اثر با حضور مهمانان این نشست مورد بررسی قرار گرفت.
بر اساس این گزارش، در آغاز این نشست بهزاد صدیقی (نمایشنامه‌نویس و دبیر نشست های تئاتر کاغذی) با اشاره به این که این نمایشنامه در سال ۱۳۸۳ توسط نویسنده در تالار نو سابق تئاتر شهر به روی صحنه رفته بود و با استقبال مخاطبان رو به رو شده بود، گفت: نمایشنامه «در» در چهار اپیزود نوشته شده است و هر کدام از اپیزودها ضمن داشتن ارتباط تماتیک و مضمونی، از استقلال لازم برخوردار هستند. به نوعی می توان گفت مخرج مشترک هر یک از آنها عنصر یا وابزاری به نام «در» است.
وی سپس ضمن بیان موقعیت های دراماتیک و تأثیرگذار این اثر گفت: علی محمدرحیمی در این نمایشنامه که براساس طرحی از محسن طنابنده نوشته است، موقعیت هایی را انتخاب کرده که در جلو و پشت «درهایی» اتفاق می افتد و آدم ها ضمن قرارگرفتن مقابل یا پشت «در»، اتفاقاتی را رقم می زنند که وسیله ای به اسم «در» در به جود آمدن رویدادها و احساسات آدم‌ها نقش تأثیرگذاری دارد.
در ادامه این نشست فرهاد امینی (نمایشنامه‌نویس و منتقد این نشست) با اشاره به این که عنوان نمایشنامه مخاطب را به سمت تحلیل و نوعی نگاه به اثر راهنمایی می کند، گفت: نام «در» که یک واژه تک هجایی و گونه ای قدیمی است، واژه ی بسیار کهنی است. این وسیله یعنی «در» همیشه با یک ورود و خروج و آمدن و مرز همراه است و مرز و آستانه بین اینجا و آنجا ست. در واقع «در» فصلی است میان ما و آن-چه که ما داریم و آن چیزی که در میان دیگران قرار می گیرد. «در» در آستانه اکنون و آینده است.
 امینی در ادامه یادآور شد: آدم ها از «در» از جایی به جایی می روند و دوباره این چرخه تکرار می شود. این فضای چرخشی و نقطه ای که تکرار به دنبال خواهد داشت.
وی هم چنین افزود: در نمایشنامه‌هایی که از ساختار دورانی برخوردارند، نقطه شروع نمایشنامه در پایان تکرار می شود و نمایشنامه «در» با چنین ساختاری، این موقعیت و نقطه ی شروعش در پایان تکرار می شود. چنین ساختارهایی در نمایشنامه نویسی به گفته ی ریچاد شکنر به ساختارهای انفجاری معروف شده است. در این نمایشنامه، کنش های نمایشی در لحظه اتفاق می افتد و تم نمایشنامه در زنجیره ای از وضعیت دراماتیک خود را نشان می دهد. کنش «در» در وابستگی به قفل است.
سپس علی محمدرحیمی (نمایشنامه‌نویس و کارگردان) در بخش دیگری از این نشست با اشاره به چگونگی خلق ایده این نمایشنامه توسط محسن طنابنده در باره تعداد اپیزودهای این نمایشنامه گفت: این نمایشنامه در اصل شش اپیزود دارد که در اجرای این اثر در سال ۸۳ به دلیل ممیزی به چهار اپیزود تقلیل یافت و برای چاپ هم به دلیل آن که این دو اپیزود از دیالوگ برخوردار نبود و بی کلام بود و با چهار اپیزود دیگر از این نظر فرق داشت، اصلن برای انتشار هم به نشر تحویل ندادم.
این نمایش نامه نویس هم چنین با اشاره به این که این نمایشنامه‌ها کاملن به اجرا وابسته است، گفت: در ان نمایشنامه دو فضا وجود دارد؛ فضای این طرف «در» و فضای آن طرف «در» و ابزار «در» حائل این فضا و محیط ها است. «در» محل عبور می شود و به نوعی سوتفاهم هایی را برای آدم های نمایشنامه به وجود می آورد.
فرهاد امینی (منتقد این نشست) در ادامه ی سخنان نویسنده ی نمایشنامه «در» گفت: در این نمایشنامه یک سری ارجاعات فرامتنی وجود دارد؛ مثل تفاهم‌نامه پنج به علاوه ی یک و یا ازدواج های صوری برای مهاجرت. در واقع ارجاعات صریح و روبنایی است.
این نمایشنامه‌نویس هم چنین تآکید کرد: نمایشنامه «در» متن محکم و شرافتمندانه ای دارد و یک نمایشنامه اپیزودیک استاندارد است. این نمایشنامه نقد خود «در» است و مخاطب درباره ی «در» پرسش می کند که چیست؟ آیا بیرون «در» خطرناک است یا مدینه فاضله؟ در اپیزود سوم هیچ خبری یا مدینه ی فاضله ای نیست. در همه ی اپیزود ها به غیر از اپیزود سوم زن می ماند  اما مرد می رود.
او تصریح کرد: «در» مسئله ارتباط ما با جهان بیرونی را مطرح می کند؛ در واقع هر کسی که پشت دروازه‌ها قرار می گیرد.
علی محمدرحیمی در بخش دیگری از این نشست گفت: در این نمایشنامه تعمدن به آژانس اتمی اشاره کردم. چنین ارجاعاتی را از روی قصد مطرح کردم تا سوتفاهم ایجادکند. علاوه بر این در این اثر سعی کردم شخصیت ها  و دیالوگ ها را ایرانیزه کنم.
وی افزود: قطعن این متن ایرادهایی دارد. اما اشکالی که من در نوشتن متن نمایشنامه دارم این است که موقع نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی شده می نویسم. اما این نمایشنامه دارای کنش ها و اکت های یاد است.
این نمایش نامه نویس و کارگردان تئاتر هم چنین اضافه کرد: «در این نمایش نامه اصلا نمی‌خواستم بگویم این طرف «در» یا آن طرف «در» خوب است. فقط خواستم مسائل و موقعیت هایی را در ارتباط بین زندگی آدم ها و «در» مطرح کنم و نشان دهم.»
رحیمی در پایان سخنان خود گفت: قبل از شروع این نمایش نامه به استاد بهرام بیضایی گفتم که ایرادم این است که برای اجرا و کارگردانی شده می نویسم. ایشان در این خصوص به من گفتند شما آن کاری را که فکر می کنی درست است، آن را انجام بده و همان درست است. پس از پایان نوشتن این نمایشنامه، متن را برای مطالعه و اعلام نظر به استاد بیضایی دادم و ایشان بعد از خواندن این نمایش نامه گفت: متن کثیفکاری خوبی را نوشته‌ای!
فرهاد امینی در ادامه با یادآوری این نکته که متن نمایشنامه «در» موضوعی جهان شمول دارد اما نشانه‌های ایرانی در آن به کار گرفته شده، گفت: موضوعیت نمایشنامه، علیرغم ارجاعات فرامتنی و زمانمند بودن و مکانمند بودن آن، قابل اجرا در هر جایی است. «در»، نظم عده ای است و بی نظمی دیگران را به وجود می آورد. فقط بستگی دارد ما از کدام جهت به آن نگاه کنیم. بیرون «در» پشت «در» است یا جلوی «در»؟! در واقع «در» محل چالش نمایشنامه است.
او هم چنین با اشاره به ایراد این متن گفت: در برخی از دیالوگ‌ها، حالت اکتیو دیالوگ‌ها منتقل نمی‌شود و از این نظر در هنگام اجرای این متن این اختلال ممکن است برطرف نشود. به نوعی این اشکال در دیالوگ ها وجود دارد. اشکال کوچک دیگری که در انتشار این متن وجود دارد، این است که تاریخ پایان نگارش این متن در آن نوشته و منتشر نشده. از این نظر این موضوع اهمیت دارد که وقتی سال نوشتن نمایشنامه در پایان نمایشنامه نوشته می شود، برای بررسی دقیق تر  و هم چنین تحقیق برای دوره زمانی خاصی در پژوهش ادبیات نمایشی یک دهه بهتر می توانیم درباره ی این آثار و دوره زمانی نگارش این نمایشنامه‌ها، قضاوت و بررسی کنیم که امیدوارم در چاپ دوم این اشکال برطرف شود.
فرهاد امینی در پایان سخنان خود در این نشست درباره ی این نمایشنامه گفت: در این نمایشنامه نویسنده شیئ ی به نام «در» را ارزش گذاری نمی کند اما تآکید بیشتری می کند که رفتن بیهوده است. اما با «در» تأکید بیشتری می کند  که آن طرف «در» ارزش بیشتری دارد.
در بخش پایانی این نشست بهزاد صدیقی گفت: نمایشنامه در از شخصیت پردازی و دیالوگ نویسی خوبی برخوردار است. با توجه به این که در اوایل دهه ی هشتاد نوشته شده، پیشنهاد اجرایی به تئاتر ایران در حوزه ی نمایشنامه‌نویسی اپیزودیک می‌دهد.
این نمایش نامه نویس هم چنین با اشاره به این که برخی از اپیزودهای این اثر در زمان اجرا با ممیزی رو به رو شده بود، اضافه کرد: نمایشنامه یاثر کنشمندی  است که در زمان اجرا ارزش ها و ویژگی های آن بیشتر مشخص می شود و از این نظر به گروه اجرایی بستگی دارد که هم بتواند ارزش های اجرایی  آن را درک و کشف کند و هم بتواند اجرایی تأثیرگذاری را برای مخاطب فراهم آورد. ضمن این که یکی از ٍآثار مطرح و مهم نویسنده در کارنامه ی نمایشنامه‌نویسی‌اش محسوب می‌شود.
صدیقی در پیانی سخنان خود تصریح کرد: نمایشنامه «در» به دلیل دستور صحنه ی های موجز و کم و ساختار اپیزودیک آن دست گروه ای اجرایی و کارگردانان را باز می گذارد که هر کارگردانی با ایده ی اجرایی تازه یا خاص خود آن را به صحنه ببرند. با وجود آن که حدود شش سال پیش مجوز متن این اثر برای تمرین  و اجرای مجدد آن در زمان مدیریت وقت تئاتر شهر صادر شده بود، اما متأسفانه به دلیل تغییر مدیر تئاتر شهر در میانه ی تمرین از اجرا بازماند. امیدوارم شرایط اجرای نمایشنامه «در» به کارگردانی نویسنده در آینده‌ای نزدیک توسط مدیران تئاتر فراهم شود تا مخاطبان بیشتری شاهد اجرای آن باشند.
این گزارش در پایان می‌افزاید: نمایشنامه «در» نوشته ی علی محمدرحیمی شامل چهار نمایشنامه است که هر کدام مقطعی از یک زندگی مشترک زن و مردهایی را به تصویر کشیده است.
گفتنی است در پایان این نشست، از طرف محسن سلیمانی (مدیریت فرهنگی هنری منطقه سه و فرهنگسرای ارسباران) به هر یک از مهمانان و مدعوین آن لوح تقدیری اهدا شد.