یادداشت مهدی نصیری، روزنامه‌نگار و نویسنده برای نمایش «باران اسیدی»

نمایش «باران اسیدی» به کارگردانی الهام شعبانی که این روزها در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه است (نمونه‌ای موفق از تئاتر با کارکرد انتقادی) اجتماعی به شمار می‌آید؛ ژانری که به‌ واسطه ظرفیت پایدارش برای بازاندیشی انتقادی، تحلیل رفتار جمعی و تبیین سازوکارهای اجتماعی، همواره ضرورت خود را در بستر فرهنگی معاصر حفظ می‌کند. شعبانی این‌ بار در مقام کارگردان، با اتکا به اجرایی رئالیستی، خوش‌ساخت و مینیمال، توانسته فضایی ایمن، چندحسی و درعین‌حال برانگیزاننده خلق کند؛ فضایی که امکان مشاهده، تحلیل و واکاوی علمی مسائل مهم اجتماعی (به‌ویژه بحران‌ها و چالش‌هایی که جوانان امروز با آن‌ها مواجه‌اند) را فراهم می‌آورد و طی آن طیفی از آسیب‌های فردی، اجتماعی و فرهنگی به‌شکل منسجم و نظام‌مند مورد نقد قرار می‌گیرد.
«باران اسیدی» همچون یک آزمایشگاه اجتماعی ـ روان‌شناختی عمل می‌کند؛ جایی که قرار گرفتن چند دوست قدیمی در موقعیتی ایزوله، به آشکار شدن مکانیسم‌های دفاعی، الگوهای نقش‌پذیری، سوگیری‌های شناختی و تنش‌های درون‌گروهی می‌انجامد. تشدید این پویایی‌ ها ریشه در یک زخم جمعی و احساس گناه مشترک نسبت به فقدانی دارد که پیش‌تر در گروه رخ داده است؛ فقدانی که برآمده از آسیب‌های فردی یکی از اعضا و ناتوانی جمع در مداخله مؤثر بوده است. همین حافظه‌ی حل‌نشده ساختار قضاوت، واکنش‌های هیجانی و تصمیم‌گیری شخصیت‌ها را در اکنونِ نمایش شکل می‌دهد و فردیت آن‌ها را بی‌واسطه و شفاف به نمایش می‌گذارد.
اثر با چنین چینشی، مدلی فشرده و چندلایه از پویایی‌های روانی، مسئولیت‌پذیری جمعی، سوگیری‌های ادراکی و سازوکارهای فرهنگیِ بازتولید آسیب ارائه می‌دهد؛ مدلی که نشان می‌دهد تجربه‌های سرکوب‌شده‌ی گروهی چگونه می‌توانند کنش‌های امروز افراد را جهت‌دهی کنند و چرا هنر، به‌ویژه تئاتر رئالیستی، همچنان یکی از مؤثرترین ابزارها برای فهم، نقد و بازخوانی ساختارهای پیچیده‌ اجتماعی است. اجرای شعبانی و گروه جوانش با دقت فرمی، کیفیت خوب بازیگری، انسجام طراحی صحنه و ظرافت در هدایت ریتم دراماتیک، توانسته تنهایی، فردیت، اضطراب نسلی و بغض فرهنگی جامعه امروز را بازتاب دهد و در این بازنمایی تحلیلی و اجتماعی موفق ظاهر شود. «باران اسیدی» را می‌توانید این روزها در تماشاخانه ایرانشهر ببینید که تجربه‌ای متفاوت، ملموس، چندلایه و تأثیرگذار از جامعه معاصر ما را بازتاب می‌دهد.