تالار وحدت
تئاترشهر تهران
تماشاخانه ایرانشهر
پردیس تئاتر شهرزاد
تماشاخانه ملک
عمارت نوفل لوشاتو
تئاتر هامون
خانه نمایش دا
تالار مولوی
تالار حافظ
تماشاخانه سنگلج
تالار هنررییس اداره کل هنرهای نمایشی در مراسم اختتامیه: جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی متنوع‌ترین رویداد هنری کشور است
مراسم اختتامیه هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی، شامگاه چهارشنبه ۱۵ شهریورماه با حضور مسئولین و هنرمندان در محوطه باز تالار وحدت برگزار شد.
به گزارش تیوال به نقل از ستاد خبری هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی، در ابتدا، داوود فتحعلی‌بیگی ضمن تشکر و قدردانی از هنرمندانی که ادامه‌دهنده نمایش‌های آیینی سنتی هستند اشاره‌ای به گذشته جشنواره آیینی سنتی داشت و توضیح داد: «در نخستین دوره برگزاری این جشنواره حدود ۱۱ نمایش از شهرستان‌های مختلف حضور داشتند و از دوره دوم شاخه تنومندی به نام تعزیه به آن اضافه شد. از دوره چهارم جشنواره را رقابتی برگزار کردیم و از دوره هفتم نیز شاهد اضافه شدن بخش پژوهشی بودیم. از دوره نهم خیمه‌شب‌بازی و نقالی نیز به جشنواره اضافه شد و در دوره یازدهم نیز شاهد اضافه شدن بخش قهوه‌خانه و بخش ویژه بودیم. در دوره دوازدهم نقل موسیقایی و بخش بین‌الملل به جشنواره اضافه و از همین دوره بخش انتشارات نیز وارد جشنواره شده است.»
دبیر هجدهمین دوره جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی، ادامه داد:«در دوره پانزدهم شاهد افزوده شدن پاتوق کودک بودیم که در دوره هجدهم بخشی مجزا در فراخوان با عنوان «جوانه‌های نمایش ایرانی» به آن اختصاص یافت. بخش دانشگاهی نیز از دوره شانزدهم راه‌اندازی گردید.»
وی با تأکید بر اینکه همه فرزندان ما باید نقالی یاد بگیرند نه برای اینکه نقال شوند بلکه بافرهنگ و سنت ایرانی آشنا شده و اعتمادبه‌نفس آن‌ها افزوده شود، اظهار داشت: «جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی راه افتاده تا فرهنگ ملی، میهنی و مذهبی خود را جدی بگیریم. مدیران بالادستی نیز باید فکری برای این‌همه علاقه‌مند و نهضتی که برای بازگشت به فرهنگ ایران پیداشده کنند.»
سپس شبیه‌خوانی گروه «دریای ولایت» از استان مرکزی با محوریت شهادت محسن حججی به اجرا درآمد.همچنین پخش کلیپ یادمان هنرمندان درگذشته محمد حلوایی‌زاده، رجبعلی معینیان، ایوب بصیری، کاظم افرندنیا، جابر عناصری، رضا مهدی‌پور، عباس رحمتی‌پویا، اصغر نیک و اکبر نوروزی در ادامه اتفاق افتاد. قطعه کوتاه نمایشی نیز توسط علی فتحعلی و غلام بابوته اجرا شد. در ادامه مراسم کلیپ افتتاحیه جشنواره در موسسه محک به نمایش درآمد.
سپس مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی با تأکید بر اینکه جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی متنوع‌ترین رویداد هنری کشور است و تصریح کرد: «تنوع این رویداد مسئله‌ای اجرایی به معنای تلاش برای فربه کردن این رویداد توسط تیم برگزارکننده نیست بلکه به تنوع آیین و سنن نمایشی کشورمان برمی‌گردد، بدین معنی که این رنگین‌کمان بی‌نظیر لاجرم برای برگزاری یک رویداد، تنوع خود را نمایانگر می‌سازد.»
وی ادامه داد: «این تنوع در جهانی که تمایل به یکسان‌سازی روزبه‌روز در آن برجسته‌تر می‌شود یک فرصت بی‌نظیر برای متفاوت بودن است و بازنمایی تفاوت، راهی است برای تحمل بیشتر، برای هم‌زیستی عمیق‌تر و برای زندگی محترمانه‌تر. ازاین‌رو بهره‌گیری از آیین و سنن و نمایش‌های برگرفته از این آیین و سنن نه فقط یک انتخاب که یک ضرورت است. هم در چارچوب سرزمینمان که جایگاه و مأمن اقوام و مذاهب و خرده‌فرهنگ‌های مختلف است و هم در سطح منطقه و جهانی. از این‌روست که دعوت می‌کنم از تمامی سازمان‌های دولتی و غیردولتی و تشکیلات مردم‌نهاد به استفاده از ظرفیت‌های در اختیار خود برای توسعه آیین‌ها و سنن نمایشی.»
شفیعی با این توضیح که خوشبختانه در جشنواره امسال بخش «جوانه‌های نمایش ایرانی» باهدف معرفی و ترویج نمایش‌های آیینی برای کودکان و نوجوانان شکل گرفت، افزود: «این بخش محل عرضه خلاقیت‌ها و شناسایی استعدادهاست و صمیمانه سپاس خود را نثار خانواده‌هایی می‌کنم که فرزندانشان به این حوزه رهنمون شده‌اند. امیدوارم با گسترش این فعالیت‌ها نسل‌های بعدی کشورمان هویت سرزمین خود را در جهان مدرن و با زبان مدرن به‌عنوان نشانه‌ای از تمدن کهن‌سال کشورمان برجسته سازند.»
مدیرکل هنرهای نمایشی گسترش گردشگری در سال‌های اخیر را فرصت کمیابی برای هنرمندان و فعالان حوزه نمایش‌های آیینی سنتی در سراسر کشور دانست تا به عرضه آثار خلاق خود بپردازند و افزود: «بی‌شک ارتقا سازوکار عرضه این آثار به مخاطب غیر ایرانی از مواردی است که توجه بیشتری می‌طلبد.»
وی با تأکید بر اینکه تعزیه و هنرهای اجرایی ایرانی شامل نقالی و پرده‌خوانی به‌عنوان میراث معنوی جهانی به ثبت رسیده، گفت: «وجود اماکنی برای اجرای مداوم این دو گونه همچنین سایر گونه‌های نمایشی از ضروریات برجسته‌سازی آن‌ها در جامعه است. شهر تهران به یک تکیه فاخر نیاز دارد. همچنین به اماکنی با معماری ایرانی اسلامی برای اجرای مداوم نمایش‌های آیینی و سنتی نیازمند است. امیدوارم با حمایت شهردار تهران و اعضای شورای شهر تهران در آینده‌ای نزدیک شاهد افتتاح این اماکن باشیم.»
شفیعی همچنین حضور احمد مسجد جامعی را نه به‌عنوان یک عضو شورای شهر که به‌عنوان یک همراه همیشگی فرهنگ و هنر و حجت‌الاسلام‌والمسلمین مازنی نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در این مراسم را خیرمقدم گفت و از ایشان برای توجه به تئاتر در هر جایگاهی که بوده‌اند سپاس‌گزاری کرد و به نمایندگی از هنرمندان برای تحقق بخشیدن به ارتقا جایگاه تئاتر یاری طلبید.
در ادامه مراسم، کلیپی از بزرگداشت تقی نبئی، مرشدمهدی چاپانی، علی قویدل، مظفر قربان‌نژاد، غلام بابوته و علی فتحعلی پخش شد و با حضور هوشنگ توکلی، احمد مسجدجامعی، داریوش اسدزاده، اصغر همت، خسرو طالب‌زاده، علیرضا تابش و مهدی شفیعی از این هنرمندان پیش‌کسوت تقدیر به عمل آمد.
سپس احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران، اشاره‌ای به گذشته جشنواره آیینی سنتی داشت و افزود: زمانی که داوود فتحعلی‌بیگی این جشنواره را آغاز کرد علی منتظری مدیر مرکز هنرهای نمایشی بود. در آن زمان این میزان از استقبال وجود نداشت وافرادی که در این حوزه کار می‌کردند سن و سال بالایی داشتند و تنوع کارها این مقدار نبود.وی بابیان خاطراتی از اجرای هنرمندان آیینی سنتی در خارج از کشور، گفت: «در مقطعی قرار شد این نمایش‌ها را در مجامع بین‌المللی به نمایش بگذاریم اما نگران بودیم که خارجیان با این آثار ارتباط برقرار نکنند و هنر ایران به‌درستی معرفی نشود اما دقیقاً برعکس شد و خارجی‌ها استقبال زیادی از نمایش‌های ایرانی کردند. همچنین با زنده‌یاد فیاض در فرانسه بودیم و او با اجرای تأثیرگذار موجب شد مخاطبان فرانسوی از مجموعه حرکت، موسیقی، رنگ و بازیگری باکار ارتباط برقرار کنند.»
عضو شورای شهر تهران بابیان اینکه زمانی نگران بودیم نمایش‌های آیینی سنتی ادامه پیدا می‌کند و حال جوانان مشتاق را مشغول این فعالیت می‌بینیم، اظهار داشت: «نمایش‌های آیینی سنتی روایت زندگی است. به زبان ساده بیان می‌شود. این هنر ماندگار شده و در بین جوانان علاقه‌مند پیداکرده است چون روایت زندگی را به‌صورت چهره به چهره و بداهه به نمایش می‌گذارد. برخی از این آثار با تاریخ هم ترکیب می‌شوند و از لهجه‌ها، گویش‌ها و سنت‌های فرهنگی اجتماعی مختلف نیز بهره می‌گیرند. نمایش‌های آیینی سنتی همیشه درصحنه است و در تاریخ ایران ارزشمند. باید تلاش بیشتری برای بهره‌برداری از آن داشته باشیم.»
مسجد جامعی همچنین درباره اختصاص مکانی برای اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی، طی سالیان قبل یادآور شد: «مرحوم فیاض مجموعه‌ای عظیم از ادوات و آلات سنتی داشت و علاقه‌مند بود این مجموعه در مکانی نگهداری و به نمایش گذاشته شود. چند سال پیش پیشنهاد دادم زمینی که در کنار تئاترشهر قرار دارد تبدیل به «تکیه شهر» شود که مانند تکیه دولت باشد حتی مجموعه نقشه‌های این تکیه هم آن زمان در فرهنگستان هنر موجود بود. به‌هرحال برای آن فضا کاربری دیگری تعریف شد اما امیدوارم در دوره جدید مدیریت شهری شاهد گسترش بیشتر فرهنگ و هنر در شهر باشیم. طرح‌های دیگری نیز هست که باید برای کالبد آن ساختار تعریف شود.»
در ادامه آندیا حیدری کوچک‌ترین نقال جشنواره هجدهم به اجرای نقالی پرداخت و مرشدمهدی چایانی با قرار گرفتن روی سن ابراز خرسندی کرد که این راه ادامه دارد و علاقه‌مندان آن بیشتر می‌شوند. همچنین گروه آیلان از آذربایجان به سرپرستی توحید حاج‌بابایی رقص محلی را به اجرا گذاشتند.
پس از پخش کلیپی از بخش‌های مختلف جشنواره، محمدحسین ناصربخت قائم‌مقام دبیر، بیانیه کانون نمایش‌های آیینی و سنتی پیرامون هجدهمین دوره جشنواره را قرائت کرد.
در این بیانیه آمده است: «هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی نیز به‌پایان راه رسید. همایشی متنوع از نقش، نمایش و آیین، جشنواره‌ای که از بدو تولد همواره بر پژوهش برای دستیابی به سرچشمه‌ها، شناسایی اصول و قواعد و رعایت اصالت‌ها در اجرا پای فشرده و برای تمامی علاقه‌مندان به فرهنگ و میراث نمایشی ایران‌زمین آغوش گشوده است».
در ادامه گفته‌شده: «بنیاد سنت بزرگداشت پیش‌کسوتان، اساتید و تشویق جوانان و نوجوانان خلاق با پرهیز از مقایسه‌ای نا به‌جا که اساساً با توجه به تنوع نحله‌های سنتی و آیینی نمایش امکان‌پذیر نیست، یکی از دیگر راهبردهای جشنواره و کانون نمایش‌های آیینی و سنتی بوده است و به همین سبب کانون نمایش‌های آیینی و سنتی بنا بر وظیفه‌ای که ستاد برگزاری هجدهمین جشنواره بر او سپرده است و با تأکید ویژه بر استمرار در عرصه‌های گوناگون سنت و آیین و نمایش برگزیدگانش را از میان هنرمندان فعال در این عرصه معرفی می‌کند».
سپس با حضور احمد مسجدجامعی، عبدالرضا اکبری، قاسم زارع، جواد انصافی، خسرو احمدی، داوود فتحعلی‌بیگی، جمشید جهانزاده، اردشیر صالحپور، قاسم زارعی، مریم معترف، هنگامه مفید و اصغر همت از برگزیدگان تقدیر به عمل آمد.
نخست برگزیدگان سومین دوره مسابقه نمایشنامه‌نویسی (بازی‌نامه‌نویسی) متشکل از حسین تفنگدار برای نگارش نمایش‌نامه «راز نقل آخر»، عسل عصری‌ملکی برای نگارش نمایش‌نامه «سوگ‌نامه چهل گیس» و علی عزیزی برای نگارش نمایش‌نامه «مجلس شبیه کین ایرج» بدون اولویت برگزیده و جایزه نقدی و دیپلم افتخار دریافت کردند.
در ادامه کانون نمایش‌های آیینی و سنتی از میان خیل تلاش‌گران عرصه هنرهای نمایشی برگزیدگان خود را در هجدهمین جشنواره به شرح زیر اعلام کرد و با اهدای دیپلم افتخار، تندیس جشنواره و جایزه نقدی از آن‌ها تقدیر به عمل آورد:
بخش جوانه‌های نمایش ایرانی:
اسما رنجبری نقال کودک از تبریز به سرپرستی و هدایت مینا اکبری‌ناصر
آندیا حیدری نقال خردسال از کرمانشاه (کوچک‌ترین نقال بخش جوانه‌های نمایش ایرانی)
خیمه‌شب‌بازی:
حسین ربیعی به جهت استمرار، تلاش و اهتمام ویژه در حفظ و اشاعه نمایش خیمه‌شب‌بازی
شبیه‌خوانیخوانی (یادواره استادهاشم فیاض):
گروه شبیه‌خوانی «دریای ولایت» با مجلس شبیه شهادت قائم‌مقام فراهانی از اراک به سبب توجه ویژه به نسخ نادر شبیه‌خوانی و رعایت اصالت‌های این هنر در اجرا
جایزه ویژه استادعلی نصیریان:
گلاب آدینه به سبب تلاش، اهتمام در اشاعه و گسترش نمایش ایرانی و حضور در دوره‌های گوناگون جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در مقام کارگردان و بازیگر
حسین جمالی به سبب تلاش پیگیر در عرصه تولید متن و آثار خلاقه با توجه ویژه به اصول و قواعد نمایش‌های سنتی و حضور مستمر در ادوار گوناگون جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی
وحید شاهینی به سبب حضور مستمر در عرصه بازیگری نقش سیاه در نمایش‌های شادی‌آور سنتی
علی جباری به سبب حضور مستمر و موثر در عرصه موسیقی (نوازندگی و آهنگ‌سازی) نمایش‌های شادی‌آور سنتی
شاهین علایی‌نژاد به سبب حضور مستمر و موثر در عرصه بازیگری نمایش‌های شادی‌آور سنی
وحید نفر به سبب تلاش مستمر در عرصه بازیگری نمایش‌های ایرانی و حضور در ادوار گوناگون جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی
حجت‌الاسلام مازنی نماینده مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام محمدمهدی بهداروند، فهیمه رحیم‌نیا، بهزاد فراهانی، فرازنه کابلی، هادی مرزبان، پیمان شریعتی، کیوان نخعی، ارمغان بهداروند، قادرآشنا، میهمانان خارجی جشنواره، افسانه زمانی، فرزانه نشاط خواه، اتابک نادری، احمدرضا اسدی، عطاالله صفرپور، و داوود داداشی ازجمله مسئولین و هنرمندان حاضر در این مراسم محسوب می‌شوند.
مهدی صفاری‌نژاد در نقش سیاه در بخش‌های مختلف مراسم شرکت داشت و اجرای مراسم را رضا رفیع به‌عهده داشت.
اختتامیه هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی با گرفتن عکس دست جمعی پایان یافت.
هجدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی از ۸ تا ۱۵ شهریورماه با دبیری داوود فتحعلی‌بیگی برگزار شد.
خبر‌های همسو
