آن مایه ز دنیا که خوری یا پوشی // معذوری اگر در طلبش می کوشی // باقی همه رایگان نیرزد هشدار // تا عمر گرانبها بدان نفروشی
گویند بهشت و حور عین خواهد بود // آنجا می ناب و انگبین خواهد بود // گر ما می و معشوقه گزیدیم چه باک // چون عاقبت کار چنین خواهد بود
خیام دانشمند ، ریاضی دان ، فیزیکدان ، فیلسوف ، طبیعی ؛ یا خیام عاشق ؟ مسئله این است .
استاد بهروز غریب پور و تیم حرفه ای اش نمایش خیام را با یک غافلگیری آغاز مینمایند و با یک غافلگیری به پایان میبرند ؛ ابتدای نمایش و بازسازی صحنه های جنگ دوم جهانی و ارجاع به ترجمه ادوارد فیتز جرالد از رباعیات خیام و داوری کشیش مسیحی درباره رباعیات خیام که آن را شرم آور و کفرآمیز می خواند ( در اینجا یک ارجاع تاریخی بسیار ظریف دیگر نیز وجود دارد ) و در پایان نمایش که اشاره به پیک هلاک و آیت مرگ دارد و آدمیان را یکایک به صندوق عدم باز میگرداند و این ارجاعی است غافلگیرانه و بسیار هوشمندانه و عالمانه به فلسفه زندگی از نگاه خیام ، یعنی حیات بین دو عدم ( امری که به نظر میرسد خیام بسیار به آن می اندیشیده است ) .
آفرینش اثری نمایشی ( آن هم از نوع عروسکی ، آن هم به شیوه اپرا ) در مورد شخصیت تاریخی و چند بعدی جنجال برانگیزی چون خیام با رعایت امانت در مورد شخصیت و زمان و زمانه ی وی ، اهتمام و دلیری سترگی می طلبد که الحق و الانصاف هنرمند گرانسنگ و دانشمندی در کالیبر بهروز غریب پور به خوبی توانسته به آن بپردازد و حتی المقدور راوی اتمسفر ملتهب و پر آشوب زمان و زمانه ای باشد که خیام آن را درک کرده است و آنگاه است که عظمت و ارزش آثار وی به ویژه در ... دیدن ادامه ›› حوزه ی اندیشه و فلسفه ی او آشکار میگردد و درک درست تری از خیام را موجب میگردد ، بنده پس از تماشای این نمایش به این داوری رسیدم که خیام علیرغم اینکه محضر دانشمندان یگانه ای چون پورسینا و فارابی را درک نکرده بود اما به درک درستی از شناختهای فلسفی آن بزرگواران رسیده بود و چنانچه خیام را خلف صالح آن دو بزرگوار بنامیم پر بیراه نگفته ایم .
داوری بنده در خصوص این نمایش بطور خلاصه عبارت است از : 1- متنی به لحاظ تاریخی کارشده و مقرون به حقایق وقایع اتفاقیه ( وقایع واقعی اند و تنها برخی شخصیت پردازیها با هدف درک درست تری از خیام توسط نویسنده محترم انجام شده است ) 2- دیالوگها و اشعار ، وزین و فاخر به رشته ی تحریر در آمده و از کمترین ناهنجاری آوایی و معنایی برخوردارند 3- صحنه ، اعم از دکور و نور به تمام معنا عالی و حرفه ای طراحی و اجرا شده اند 4- آوای آسمانی آواگرانی در کالیبر محمد معتمدی ، وحید تاج و مهرداد ناصحی ( که بی شک آینده بخشی از عرصه آواز ایران از آن ایشان است ) و سایر آواگران گوش نواز و زیباست 5- کار بازی دهندگان جان بخشیدن به عروسکان بی جان است و دست مریزاد که چه بسیار خوب از عهده این امر برآمده اند 6- موسیقی اثر به لحاظ محتوا و اجرا عالی و بسیار خوب با صحنه سینک شده است 7- و استاد بهروز غریب پور ، سکوت می کنم و سر تعظیم فرود می آورم در برابر اثر فاخری که آفریدید . حظ وافر بردیم .
در پایان لازم است اظهار دارم شاهد جد و جهد مدیریت و کارکنان تالار فردوسی برای به هنگام اجرا شدن این اثر بودیم و در حالی که در اغلب سالنهای نمایش با حجم بی نظمی عظیمی به ویژه در زمان اجرا روبرو هستیم ، این نمایش با همت این عزیزان با کمترین تاخیر به اجرا گذاشته شد . خداقوت